อินเดียกับเป้าหมายมหาอำนาจด้านสินค้าเกษตร

ช่วงเดือนที่ผ่านมารัฐบาลอินเดียประกาศจะก้าวขึ้นเป็นผู้ผลิตและส่งออกสินค้าเกษตรที่สำคัญของโลกโดยทุ่มงบประมาณเพื่อสร้างคุณภาพชีวิตเกษตรกรและพัฒนาโครงสร้างพื้นฐาน หนึ่งปีถัดมา เดือนมกราคม 2562 อินเดียแถลงยุทธศาสตร์อินเดียใหม่ หรือ “New India” ตั้งเป้าหมายเพิ่มรายได้เกษตรกรด้วยเทคโนโลยี และเน้นปรับปรุงนโยบายด้านการเกษตร และสร้างโครงสร้างพื้นฐานรองรับสินค้าเกษตร โดยได้อนุมัติ “นโยบายการส่งออกสินค้าเกษตร” ที่ตั้งเป้าหมายให้อินเดียมีรายได้จากการส่งออกสินค้าเกษตรเพิ่มขึ้น 2 เท่า หรือประมาณ 6 หมื่นล้านดอลลาร์สหรัฐ ภายใน 2565 และจะพัฒนาไปถึง 1 แสนล้านดอลลาร์สหรัฐภายใน 2568

นโยบายการส่งออกสินค้าเกษตร เป็นการประมวลข้อเสนอแนะเชิงนโยบายเพื่อกำหนดทิศทางการพัฒนาสินค้าเกษตรสำหรับการส่งออก โดยแบ่งเนื้อหาเป็นข้อเสนอแนะเชิงยุทธศาสตร์ ซึ่งกล่าวถึงแนวทางการบูรณาการการทำงานระหว่างหน่วยงานภาครัฐ สถาบันการศึกษา สมาคมผู้ประกอบการ และเกษตรกร และข้อเสนอแนะเชิงปฏิบัติการ ซึ่งกล่าวถึงแนวทางการดำเนินงานที่เป็นรูปธรรม โดยมีข้อเสนอแนะเชิงยุทธศาสตร์ ประกอบด้วย

รวมทั้งข้อเสนอแนะเชิงปฏิบัติการ ประกอบด้วย

1.นโยบายนี้สะท้อนให้เห็นว่าอินเดียตระหนักถึงโอกาสมหาศาลจากการพัฒนาการเกษตรอย่างแท้จริง และมีเป้าหมายที่ชัดเจนในการยกระดับมาตรฐานสินค้าสด และเพิ่มมูลค่าสินค้าแปรรูป ซึ่งหากแนวนโยบายนี้ถูกนำไปปฏิบัติอย่างต่อเนื่องย่อมจะสร้างอินเดียให้เป็นมหาอำนาจด้านสินค้าเกษตรได้ตามแผน

2.ผลกระทบต่ออาเซียนและไทย อินเดียมองอาเซียนเป็นหนึ่งในองค์ประกอบสำคัญของการกำหนดนโยบาย โดยเห็นอาเซียนเป็นทั้งตัวอย่าง เป็นตลาด และเป็นคู่แข่ง ซึ่ง สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงนิวเดลี ได้ประมาณการณ์ว่า ผลกระทบเชิงบวกคือโอกาสด้านการลงทุนสำหรับธุรกิจโครงสร้างพื้นฐานและการแปรรูปอาหาร และโอกาสการส่งออกผักผลไม้ไปยังอินเดียมากขึ้น ซึ่งสืบเนื่องจากการเปิดตลาดเพื่อนำเข้าวัตถุดิบของอินเดีย และการพัฒนาระบบพิธีการนำเข้า-ส่งออกสินค้าที่ท่าเรือ

ผลกระทบเชิงลบคือในระยะยาวสินค้าเกษตรจำพวกผักผลไม้สดจากอินเดียอาจเป็นคู่แข่งที่สำคัญของอาเซียนในตลาดเอเชียกลางและเอเชียใต้ (โชคดีที่ในเบื้องต้นอินเดียยังไม่ได้กำหนดให้ข้าว น้ำตาล ยางพาราเป็นกลุ่มสินค้าที่มีศักยภาพสำหรับเน้นส่งเสริมการส่งออก)

3.บทเรียนต่อไทย พัฒนาการของอินเดียครั้งนี้สะท้อนให้เห็นว่าไทยควรเร่งพัฒนาผลิตภัณฑ์จากการเกษตรให้ก้าวหน้าไปอีกขั้น โดยเน้นการเพิ่มมูลค่าและแปรรูปสินค้าให้หลากหลาย มากกว่าการผลิตสินค้าเกษตรขั้นพื้นฐาน หรือสินค้าที่เพิ่มมูลค่าเพียงเล็กน้อยเพื่อการส่งออก เพราะในระยะยาวหากอินเดียสามารถยกระดับมาตรฐานสินค้าเกษตรและสินค้าแปรรูปได้จริง ไทยย่อมสูญเสียส่วนแบ่งในตลาดโลก และอาจกลายเป็นเพียงผู้ผลิตสินค้าเกษตรขั้นต้นเพื่อส่งให้อินเดียและประเทศอื่น ๆ ใช้แปรรูปเพื่อเพิ่มมูลค่าและ re-export ต่อเท่านั้น

กล่าวได้ว่า ไทยไม่สามารถละเลยความก้าวหน้าของอินเดียในทุกมิติ เพราะหากช้าไป นอกจากจะฉกฉวยโอกาสในอินเดียไม่ทันแล้ว ยังอาจถูกอินเดียวิ่งแซงหน้าโดยไม่รู้ตัว

สำหรับท่านผู้อ่านที่สนใจเนื้อหานี้ สามารถอ่านนโยบายฉบับเต็มได้ที่ https://commerce.gov.in/writereaddata/uploadedfile/MOC_636802088572767848_AGRI_EXPORT_POLICY.pdf

อ้างอิง : สถานเอกอัครราชทูต ณ กรุงนิวเดลี