Net Zero คืออะไร? คู่มือฉบับสมบูรณ์สู่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ [อัปเดต 2025]

รายงานล่าสุดจากองค์การอุตุนิยมวิทยาโลก (WMO) เผยสถิติที่น่าตกใจว่าปี 2024 เป็นปีที่โลกร้อนที่สุดในประวัติศาสตร์ที่เคยมีการบันทึกมา อุณหภูมิเฉลี่ยของโลกในบางช่วงเวลาได้สูงเกินขีดจำกัด 1.5 °C ที่นักวิทยาศาสตร์มองว่าเป็นเส้นแบ่งเพื่อความปลอดภัย ซึ่งเป็นสัญญาณที่บ่งชี้ว่าการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศกำลังเกิดขึ้นเร็วกว่าที่เราเคยคาดไว้มาก

สถานการณ์ที่เกิดขึ้นตอกย้ำว่า Net Zero ไม่ใช่แค่คำศัพท์สวยหรูในวงการธุรกิจอีกต่อไป แต่เป็นภารกิจเร่งด่วนของทุกภาคส่วน บทความนี้จะพาคุณไปไขทุกข้อสงสัยเกี่ยวกับ Net Zero และเป็นแผนที่นำทางให้ธุรกิจของคุณสามารถเป็นส่วนหนึ่งของการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญนี้ได้อย่างยั่งยืน

Net Zero คือสถานะที่ปริมาณก๊าซเรือนกระจกทั้งหมดที่ถูกปล่อยเข้าสู่ชั้นบรรยากาศ มีค่าเท่ากับปริมาณที่ถูกดูดซับหรือนำออกจากชั้นบรรยากาศ

Net Zero คืออะไร? เจาะลึกนิยามที่แท้จริง

Net Zero คือ การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ โดยปริมาณก๊าซที่ถูกปล่อยออกมาจะถูกดูดซับหรือกำจัดออกไปจากบรรยากาศในปริมาณที่เท่ากัน ทำให้ไม่มีการเพิ่มปริมาณก๊าซเรือนกระจกสุทธิในชั้นบรรยากาศอีกต่อไป 

การบรรลุเป้าหมาย Net Zero ไม่ได้หมายถึงการหยุดปล่อยก๊าซโดยสิ้นเชิง แต่เป็นการลดการปล่อยก๊าซให้ได้มากที่สุด ควบคู่ไปกับการเพิ่มการกำจัดก๊าซที่ยังหลงเหลืออยู่ออกไปอย่างถาวรผ่านเทคโนโลยีต่าง ๆ เช่น การใช้พลังงานหมุนเวียน หรือใช้เทคโนโลยีดักจับคาร์บอน

ความแตกต่างของ  Carbon Neutral กับ Net Zero มีอะไรบ้าง

เป้าหมาย Net Zero ของโลกและประเทศไทย อยู่ตรงไหนในปี 2025?

เป้าหมายระดับโลก (Global Goal)

เป้าหมาย Net Zero ในระดับโลกเริ่มต้นจากข้อตกลงปารีส (Paris Agreement) ในการประชุม COP21 ที่กรุงปารีส ประเทศฝรั่งเศส เมื่อปี 2015 ที่มีเป้าหมายร่วมกันในการควบคุมการเพิ่มขึ้นของอุณหภูมิเฉลี่ยของโลกไม่ให้สูงขึ้นเกิน 2 °C และตั้งเป้าสูงสุดไม่ให้อุณหภูมิโลกเกิน 1.5 °C เมื่อเทียบกับยุคก่อนปฏิวัติอุตสาหกรรม เพื่อหลีกเลี่ยงผลกระทบที่รุนแรง และมีข้อตกลงกำหนดให้แต่ละประเทศต้องส่งแผนปฏิบัติการด้านสภาพอากาศของตัวเอง หรือที่เรียกว่า NDC (Nationally Determined Contributions) ทุก ๆ 5 ปี โดยแผนที่ส่งในแต่ละครั้งต้องมีความทะเยอทะยานมากขึ้นเรื่อย ๆ

ต่อมาเมื่อมีการจัดการประชุม COP26 ในปี 2021 นานาประเทศต่างพร้อมใจกันประกาศเป้าหมายมุ่งสู่การปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emissions) เพื่อร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการหยุดยั้งวิกฤตสภาพภูมิอากาศ ทำให้เป้าหมาย Net Zero 2050 กลายเป็นพันธกิจสำคัญที่หลายประเทศ รวมถึงประเทศไทย ได้ให้คำมั่นสัญญาอย่างเป็นทางการว่าจะมุ่งไปสู่เป้าหมายนี้

เป้าหมาย Net Zero ของประเทศไทย (Thailand's Goal)

 เป้าหมายสำคัญของประเทศไทยเกี่ยวกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจกคือ การบรรลุความเป็นกลางทางคาร์บอน (Carbon Neutrality) ภายในปี 2050 และการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emissions) ภายในปี 2065 อ้างอิงจากยุทธศาสตร์ระยะยาวในการพัฒนาแบบปล่อยก๊าซเรือนกระจกต่ำของประเทศ ฉบับปรับปรุง (Thailand's Long-Term Low Greenhouse Gas Emissions Development Strategy) (Thailand's LT-LEDS) ประเทศไทยมีแผน Net Zero Emissions ผ่านขั้นตอนดังนี้

การเปลี่ยนผ่านภาคพลังงาน

• พลังงานหมุนเวียนจะคิดเป็น 74% ของการผลิตไฟฟ้าทั้งหมดภายในปี 2050

• ทยอยยุติการใช้ถ่านหิน และนำเทคโนโลยีกระบวนการปล่อยก๊าซเป็นลบมาใช้ เช่น พลังงานชีวภาพร่วมกับการดักจับและกักเก็บคาร์บอน (BECCS)

การลดคาร์บอนในภาคคมนาคมและอุตสาหกรรม

• ยานยนต์ไฟฟ้า (EVs) จะมีสัดส่วนการผลิตใหม่ 30% ภายในปี พ.ศ. 2030 ภายใต้นโยบาย 30@30

• ภาคอุตสาหกรรมจะนำเทคโนโลยีการดักจับ การใช้ประโยชน์ และการกักเก็บคาร์บอน (CCUS) มาใช้เพื่อลดการปล่อยก๊าซได้สูงสุดถึง 90% ในภาคส่วนต่าง ๆ เช่น การผลิตปูนซีเมนต์

ภาคป่าไม้และการใช้ที่ดิน

• คาดว่าการมีส่วนร่วมจากภาคการใช้ที่ดิน, การเปลี่ยนแปลงการใช้ที่ดิน และป่าไม้ (LULUCF) จะคงที่อยู่ที่ 120 ล้านตันคาร์บอนไดออกไซด์ต่อปี ตั้งแต่ปี พ.ศ. 2580 (ค.ศ. 2037) เป็นต้นไป

• มีเป้าหมายเพิ่มพื้นที่ป่าและพื้นที่สีเขียวให้ครอบคลุม 55% ของพื้นที่รวมทั้งหมดของประเทศไทย

Roadmap สู่การเป็นองค์กร Net Zero: 4 ขั้นตอนสำหรับธุรกิจไทย

การทำ Net Zero ไม่ใช่เรื่องของการลงทุนที่แพงเสมอไป แต่คือการวางแผนให้มากขึ้นและลงมือปรับเปลี่ยนจากสิ่งเล็ก ๆ ใกล้ตัวจากภายในสู่ภายนอก ซึ่งการเปลี่ยนแปลงนี้ไม่เพียงแต่ช่วยลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเท่านั้น แต่ยังช่วยลดต้นทุนและเพิ่มประสิทธิภาพในการดำเนินงานโดยรวมอีกด้วย

ขั้นที่ 1: วัดและประเมิน (Measure)

ขั้นตอนสู่การเป็นองค์กร Net Zero เริ่มต้นที่การตั้งค่าเป้าหมายและรวบรวมข้อมูลอย่างเป็นระบบขั้นตอนแรกคือการเริ่มทำบัญชีการปล่อยก๊าซเรือนกระจกเบื้องต้น (Carbon Accounting) ด้วยตัวเอง

• รวบรวมข้อมูลการปล่อยก๊าซ: รวบรวมข้อมูลและแบ่งประเภทการปล่อยก๊าซออกเป็นกลุ่มง่าย ๆ คือ การปล่อยก๊าซทางตรง เช่น เชื้อเพลิงในรถยนต์ เครื่องกำเนิดไฟฟ้า การใช้ไฟฟ้า และการปล่อยก๊าซทางอ้อม เช่น การขนส่งสินค้า หรือการเดินทางของพนักงาน

• สร้างแบบฟอร์มการเก็บข้อมูล: ทำตารางใน Microsoft Excel หรือ Google Sheets เพื่อบันทึกข้อมูลสำคัญ เช่น ปริมาณการใช้ไฟฟ้าในแต่ละเดือน ปริมาณการเติมน้ำมันของรถบริษัท ค่าใช้จ่ายในการขนส่งสินค้า

• คำนวณเบื้องต้นด้วยเครื่องมือออนไลน์: ใช้เครื่องมือคำนวณคาร์บอนฟุตพรินต์ฟรีที่มีอยู่แล้วบนเว็บไซต์ขององค์กรต่าง ๆ เพื่อแปลงข้อมูลที่รวบรวมได้ให้เป็นค่าคาร์บอนที่เข้าใจง่าย

ขั้นที่ 2: ลด (Reduce): การเพิ่มประสิทธิภาพพลังงาน การปรับกระบวนการผลิต และการจัดการของเสีย

ขั้นนี้เน้นการลดการปล่อยก๊าซจากกิจกรรมหลักของธุรกิจ เพื่อมุ่งไปสู่ธุรกิจ Net Zero

• วิเคราะห์จุดที่สิ้นเปลืองพลังงาน: ตรวจสอบกระบวนการทำงานในโรงงานหรือออฟฟิศเพื่อหาจุดที่สิ้นเปลืองพลังงานและปรับปรุง เช่น ตั้งเวลาเปิด-ปิดเครื่องปรับอากาศและเครื่องจักร หรือติดตั้งอุปกรณ์ตั้งเวลา (Timer) เพื่อควบคุมการใช้ไฟ

• ปรับปรุงการขนส่งและโลจิสติกส์: วางแผนเส้นทางการขนส่งสินค้าให้มีประสิทธิภาพมากขึ้นเพื่อลดระยะทางและประหยัดน้ำมัน หรือรวมการขนส่งสินค้าหลายรายการเข้าด้วยกัน

• การจัดการของเสียแบบยกระดับ: ทำสัญญาหรือร่วมมือกับบริษัทที่รับซื้อของเสียที่คัดแยกแล้ว เช่น เศษกระดาษ พลาสติก หรือโลหะ เพื่อนำไปรีไซเคิลอย่างถูกต้อง

ขั้นที่ 3: เปลี่ยน (Switch): การเปลี่ยนไปใช้พลังงานหมุนเวียน (Renewable Energy) 

ในขั้นนี้ธุรกิจจึงสามารถเปลี่ยนมาใช้พลังงานหมุนเวียนที่สอดคล้องกับธุรกิจได้ เพราะการลงทุนในพลังงานหมุนเวียน นอกจากจะช่วยส่งเสริม Net Zero แล้วยังเป็นการลงทุนที่ให้ผลตอบแทนในระยะยาวด้วยเช่นกัน

• ติดตั้ง Solar Rooftop เพื่อลดต้นทุนค่าไฟ: พิจารณาติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์บนหลังคาโรงงานหรือสำนักงาน เพื่อผลิตไฟฟ้าใช้เองภายในองค์กร ซึ่งจะช่วยลดค่าไฟฟ้าได้อย่างมากในระยะยาว

• ใช้รถยนต์ไฟฟ้าสำหรับงานในองค์กร: เปลี่ยนรถยนต์ของบริษัท เช่น รถส่งของ ให้เป็นรถยนต์ไฟฟ้า เพื่อลดมลพิษในพื้นที่และสร้างภาพลักษณ์องค์กรที่ทันสมัย

• เลือกใช้บรรจุภัณฑ์ที่เป็นมิตรต่อสิ่งแวดล้อม: เปลี่ยนจากบรรจุภัณฑ์พลาสติกที่ไม่สามารถย่อยสลายได้มาเป็นบรรจุภัณฑ์ที่ทำจากกระดาษรีไซเคิลหรือพลาสติกชีวภาพ (Bioplastic)

ขั้นที่ 4: รายงานและสื่อสาร (Report & Communicate): การจัดทำรายงานความยั่งยืน

ขั้นนี้คือการสร้างความน่าเชื่อถือ และดึงดูดลูกค้าหรือคู่ค้าใหม่ ๆ ที่เห็นประโยชน์ของการก้าวเข้าสู่ Net Zero

• จัดทำรายงานความยั่งยืนฉบับย่อ: สรุปข้อมูลการปล่อยก๊าซเรือนกระจก การใช้พลังงาน และการจัดการของเสียในแต่ละปีอย่างสั้น ๆ และเข้าใจง่าย เพื่อนำเสนอต่อผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย

• สื่อสารผ่านช่องทางที่เข้าถึงง่าย: ใช้แพลตฟอร์มโซเชียลมีเดียในการเผยแพร่ความคืบหน้าของธุรกิจในเส้นทางสู่ Net Zero และอธิบายว่าการเปลี่ยนแปลงเหล่านี้สร้างประโยชน์ให้กับลูกค้าอย่างไร

• ติดโลโก้หรือข้อความบนผลิตภัณฑ์: ใช้สัญลักษณ์ที่เข้าใจง่าย เช่น โลโก้ "รีไซเคิล" หรือข้อความ "เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม" บนบรรจุภัณฑ์ เพื่อสื่อสารคุณค่าของผลิตภัณฑ์ให้ลูกค้าเห็นได้ทันที

การทำ Net Zero ไม่จำเป็นต้องเริ่มต้นด้วยการลงทุนมหาศาล แต่เป็นการค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนจากภายในสู่ภายนอก หากทำอย่างต่อเนื่องและมีระบบก็จะช่วยสร้างความยั่งยืนให้กับธุรกิจได้แน่นอน

เทคโนโลยีและนวัตกรรมเพื่อขับเคลื่อนสู่ Net Zero (Net Zero Technologies)

พลังงานหมุนเวียน (Renewable Energy)

พลังงานหมุนเวียนคือการใช้พลังงานจากแหล่งธรรมชาติที่เกิดขึ้นใหม่และไม่มีวันหมด เพื่อทดแทนการใช้เชื้อเพลิงฟอสซิลที่เป็นแหล่งปล่อยก๊าซเรือนกระจกหลักและขับเคลื่อนสังคมให้เข้าสู่ Net Zero โดยมีตัวอย่างที่สำคัญ เช่น

• พลังงานแสงอาทิตย์ (Solar Energy): ใช้แผงโซลาร์เซลล์ในการเปลี่ยนพลังงานจากแสงอาทิตย์มาเป็นไฟฟ้า

• พลังงานลม (Wind Energy): ใช้กังหันลมเพื่อเปลี่ยนพลังงานลมมาเป็นพลังงานไฟฟ้า

• พลังงานชีวภาพ (Bioenergy): ใช้เศษวัสดุจากพืชหรือขยะอินทรีย์มาผลิตเป็นไฟฟ้าหรือเชื้อเพลิง

เทคโนโลยีกักเก็บพลังงาน (Energy Storage)

อีกหนึ่งเทคโนโลยี Net Zero คือเทคโนโลยีกักเก็บพลังงานโดยใช้แบตเตอรี่เพื่อสำรองไฟฟ้าส่วนเกินไว้ใช้ในภายหลัง ช่วยให้สามารถจ่ายไฟฟ้าได้อย่างต่อเนื่องและเพียงพอต่อความต้องการแม้ในเวลาที่ไม่มีแสงอาทิตย์หรือลม เช่น ระบบแบตเตอรี่สำรอง (Battery Energy Storage System: BESS) ที่สามารถกักเก็บพลังงานจากแสงอาทิตย์ที่ผลิตได้ในตอนกลางวันไว้ใช้ในตอนกลางคืนได้

เทคโนโลยีดักจับ ใช้ประโยชน์ และกักเก็บคาร์บอน (CCUS)

เทคโนโลยีนี้ช่วยจัดการก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์ (CO2​) ที่ปล่อยออกมาจากโรงงานอุตสาหกรรมหรือการเผาไหม้เชื้อเพลิง โดยไม่ได้แค่กำจัดทิ้ง แต่ยังนำ CO2​ ที่ดักจับได้ไปใช้ประโยชน์ต่อได้หลายอย่างในภาคอุตสาหกรรมและช่วยขับเคลื่อนให้ธุรกิจเข้าใกล้เป้าหมาย Net Zero ได้มากขึ้น เช่น การนำไปช่วยเพิ่มปริมาณการผลิตน้ำมันในแหล่งเก่า (EOR) การเป็นสารตั้งต้นในการผลิตเคมีภัณฑ์อย่างปุ๋ยยูเรียและเมทานอล รวมถึงการแปลงเป็นเชื้อเพลิงอย่างก๊าซมีเทน

เศรษฐกิจหมุนเวียน (Circular Economy)

เศรษฐกิจหมุนเวียน หรือ Circular Economy หมายถึง แนวคิดเกี่ยวกับการนำทรัพยากรที่ถูกนำไปใช้แล้ว กลับมาแปรรูปและนำกลับมาใช้อีกในอนาคต เป็นการใช้ทรัพยากรให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด เพื่อเป็นการแก้ปัญหาการใช้ทรัพยากรเกินขนาดจากการขยายตัวในอัตราที่สูงขึ้นของประชากรโลก และปัญหาการจัดการขยะ

การจะไปสู่ Net Zero ได้อย่างมีประสิทธิภาพจึงต้องอาศัยแนวทางของ Circular Economy เพื่อจัดการกับการปล่อยก๊าซเรือนกระจกที่ไม่ได้มาจากภาคพลังงานเพียงอย่างเดียว แต่มาจากระบบการผลิตและบริโภคทั้งหมดของเราด้วย

<H2>บทสรุป: Net Zero ไม่ใช่ภาระ แต่คือโอกาสทางธุรกิจแห่งอนาคต

วิกฤตสภาพภูมิอากาศเป็นเรื่องใกล้ตัวที่ไม่อาจมองข้ามได้อีกต่อไป ทุกภาคส่วนจึงต้องร่วมมือกัน ภาคธุรกิจจึงมีบทบาทสำคัญอย่างยิ่งในการสร้างความเปลี่ยนแปลง ด้วยพลังแห่งนวัตกรรมและศักยภาพในการขับเคลื่อนสู่เป้าหมาย Net Zero เพื่อสร้างความยั่งยืนในระยะยาว และยังสอดคล้องกับหลักสากล และแผนการปล่อยก๊าซเรือนกระจกสุทธิเป็นศูนย์ (Net Zero Emissions) ภายในปี 2065 ของประเทศอีกด้วย ซึ่งการทำ Net Zero ไม่จำเป็นต้องเริ่มต้นด้วยการลงทุนมหาศาล แต่เป็นการค่อย ๆ ปรับเปลี่ยนจากภายในสู่ภายนอก หากมีการดำเนินการอย่างต่อเนื่องและมีระบบก็จะช่วยสร้างความยั่งยืน และเปิดโอกาสใหม่ ๆ ให้กับธุรกิจ SME ในอนาคตได้อย่างยั่งยืนในระยะยาว

ข้อมูลอ้างอิง

• WHAT IS NET ZERO? สืบค้นเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2568 จาก
  https://netzeroclimate.org/what-is-net-zero-2/

• Carbon Capture CCUS CCS คืออะไร? สืบค้นเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2568 จาก
  https://www.eppo.go.th/index.php/th/eppo-intranet/item/21496-articles-energy-2025-03-31-01

• The Paris Agreement What is the Paris Agreement? สืบค้นเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2568 จาก https://unfccc.int/process-
  and-meetings/the-paris-agreement

• การตั้งเป้าหมายของไทยเพื่อลดผลกระทบการเปลี่ยนแปลงสภาพภูมิอากาศ ตามแนวทางจากการประชุม COP26 สืบค้นเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2568 จาก https://www.nxpo.or.th/th/9651/

• Thailand's Long-Term Low Greenhouse Gas Emissions Development Strategy (Revised version) สืบค้นเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2568 จาก https://unfccc.int/documents/622276

• 10 decarbonisation technologies which will help achieve Net Zero สืบค้นเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2568 จาก https://blog.oakrayrenewables.co.uk/10-decarbonisation-technologies-which-will-help-achieve-net-zero

• Our step-by-step guide to building your company’s net zero strategy สืบค้นเมื่อวันที่ 29 สิงหาคม 2568 จาก https://climeworks.com/blog/key-steps-to-to-building-your-company-s-net-zero-strategy