“อาหารพร้อมทาน”ในญี่ปุ่นบูม โอกาสทอง SME ไทย

ร่างกายและจิตใจเต็มไปด้วยการเปลี่ยนแปลง อาหารที่เหมาะสมกับวัยจึงเป็นสิ่งจำเป็น นอกจากจะทำให้ห่างไกลโรคแล้ว ยังช่วยให้อวัยวะต่างๆ ทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพ เมื่ออายุมากขึ้นการเคี้ยวอาหารจะเริ่มมีปัญหา ลิ้นรับรสชาติอาหารได้น้อยลง ร่างกายผลิตน้ำลายลดลง ทำให้กลืนอาหารได้ยากลำบากประสิทธิภาพในการย่อยอาหารน้อยลง ทำให้ท้องอืด ท้องเฟ้อ อาหารไม่ย่อยและท้องผูกง่าย  ดังนั้นผู้สูงอายุจึงควรที่จะบริโภคอาหารอ่อนๆ ย่อยง่าย ที่สำคัญต้องครบ 5 หมู่แต่ให้พลังงานน้อย แต่สิ่งที่น่าเป็นห่วงคือ "การสำลัก" ซึ่งอาจมีอันตรายถึงชีวิตได้ ญี่ปุ่นจึงมีแนวคิดพัฒนา อาหารเพื่อผู้สูงอายุ ที่เรียกว่า "Universal Design Food" เพื่อช่วยให้ผู้สูงอายุที่มีปัญหาในการเคี้ยว การกลืน และการย่อยอาหาร สามารถรับประทานได้และได้รับสารอาหารครบถ้วน

1.UDF1 “กลุ่มเนื้อสัมผัสอ่อนนุ่ม”ซึ่งเหมาะกับความสามารถในการเคี้ยวของผู้สูงอายุแต่ละระดับ แบ่งเป็นอาหารที่เคี้ยวง่าย, อาหารที่ใช้เหงือกบดอาหารกลืนได้, อาหารที่ใช้ลิ้นบดอาหารได้ และอาหารที่สามารถกลืนได้เลยโดยไม่ต้องเคี้ยว ซึ่งเหมาะกับผู้ที่มีปัญหาในเรื่องของการควบคุมการกลืน อาทิเมนูลูกชิ้นปลาเอามาทำแบบราดหน้าใส่เนื้อปูและไข่ เติมวิตามินดีเพิ่มเข้าไปอีก

2.UDF2 “กลุ่มโภชนาการครบถ้วน” เหมาะกับคนสูงอายุที่ฟันไม่เหลือแล้ว เหลือแต่เหงือกเอาไว้ขบอาหารและเริ่มมีปัญหาในการกลืนอาหารบางชนิด ตัวอย่างครีมซุปกุ้งซึ่งใส่หอมใหญ่และมันฝรั่ง ส่วนผสมทั้งหมดถูกนำมาต้มและเคี่ยวจนกลายเป็นครีมซุป อาหารกลุ่มนี้จะให้คุณค่าทางอาหารครบถ้วนใน 1 หน่วยบริโภค เหมาะสำหรับผู้สูงอายุที่เบื่ออาหาร เป็นอาหารที่เป็นสารที่มีความข้นหนืด เหมาะกับกลุ่มที่มีปัญหาในเรื่องของการควบคุมการกลืน

3.UDF 3“กลุ่มผู้ที่มีโรคประจำตัว “อาทิ ข้าวต้มหูฉลามใส่ไข่ กวางตุ้ง แครอท เห็ดหอม เติมวิตามินบี 1 ใยอาหารและคอลลาเจน อาหารระดับนี้เหมาะสำหรับคนสูงอายุที่เหงือกก็เริ่มเจ็บขบอาหารไม่สะดวก แต่ยังสามารถใช้ลิ้นดุนๆ อาหารกับเพดานได้ เริ่มมีปัญหาเกี่ยวกับการกลืนอาหาร

4.UDF4 “กลุ่มปัญหาเรื่องการกลืน “เหมาะสำหรับคนสูงอายุที่ต้องกลืนอาหารได้เพียงอย่างเดียว จะเคี้ยวจะคบจะดุนอะไรก็ไม่ไหวแล้ว ขนาดแค่กลืนได้อย่างเดียว ญี่ปุ่นยังสรรหาอะไรอร่อยๆและมีคุณค่าทางอาหารมาให้ทาน เช่น สตูว์เนื้อไวน์แดง เขาเอาเนื้อ ผัก หอมใหญ่ มันฝรั่ง แครอทไปปั่นจนละเอียดแล้วเอาไปเคี่ยวกับ ไวน์แดง เติมวิตามินและใยอาหาร ปรุงรสจนอร่อยแล้วเติมสารเพิ่มความหนืดที่เรียกว่า “ไฮโดคอลลอยด์” เพราะคนที่ สูงอายุขนาดนี้จะมีปัญหาเรื่องการกลืน หากอาหารเหลวมากๆ จะทำให้ไหลลงคอเร็วเกินไปจนสำลักและอาจเป็นอันตรายถึงชีวิตได้

ตลาดผู้สูงอายุในญี่ปุ่นนอกเหนือจากธุรกิจใหม่ๆ ที่เรียกว่า “ธุรกิจผู้สูงอายุ” เกิดขึ้นราวดอกเห็ด ธุรกิจอาหารสำหรับผู้สูงอายุก็กำลังเติบโตตามไปด้วยเช่นกัน โดยได้พัฒนาอาหารให้รับประทานง่าย  ช่วยบำรุงร่างกาย  และมีรสชาติหลากหลายมากขึ้น

บริษัทที่เห็นการเปลี่ยนแปลง และมุ่งเข้ามาจับตลาดนี้ ได้แก่ ร้านสะดวกซื้อ และร้านข้าวกล่องแบบจัดส่ง นั่นเอง อย่างกรณีร้านสะดวกซื้อ ในช่วงหลัง เราจะเห็นแพ็คอาหารเล็ก ๆ บรรจุกับข้าวญี่ปุ่น เช่น ปลาย่างมิโสะ ผักต้มโชยุ ราคาแพ็คละร้อยกว่าเยน อาหารเหล่านี้ มุ่งนำเสนอผู้สูงอายุที่รักสุขภาพ ทานเนื้อน้อยลง และไม่สามารถออกไปหาซื้ออาหารมาทำได้

ร้านอาหารที่ทำ”ข้าวกล่อง”บางรายสามารถพัฒนาอาหารแช่แข็งที่คุณค่าทางอาหารยังอยู่ครบ โดยทางร้านจะจัดเป็นเซ็ทหนึ่งสัปดาห์ และนำอาหารกล่องเหล่านั้นไปส่งผู้สูงอายุถึงที่บ้านได้เลย จุดเด่นของอาหารประเภทนี้ คือ มักเป็นอาหารญี่ปุ่นที่รสชาติไม่จัดเกินไป ถูกปากผู้สูงอายุ ขณะเดียวกัน มีการบอกข้อมูลทางโภชนาการและสารอาหารต่างๆ อย่างครบถ้วน

บางบริษัทที่จำหน่ายผักสดจากฟาร์ม ก็เริ่มบุกตลาดผู้สูงอายุด้วยการจำหน่ายผักออร์แกนิคคุณภาพดี ทางบริษัทเลือกผักพรีเมี่ยมมาหลายชนิดแต่ปริมาณน้อยเพื่อบรรจุกล่อง ส่งตรงถึงหน้าบ้าน เป็นอีกธุรกิจหนึ่งที่ได้รับความนิยมเป็นอย่างยิ่ง

บริษัทผู้ผลิตอาหารของญี่ปุ่น อาทิ  Maruha Nichiro Food Corporation  ได้พัฒนาและเปิดตัวอาหารใหม่สำหรับผู้สูงอายุ ซึ่งง่ายต่อการรับประทาน และขนาดเล็ก และยังคงมีประโยชน์ต่อสุขภาพ เป็นประเภท freeze-dried foods ซึ่งมีน้ำหนักเบาสะดวกหากต้องการซื้อจำนวนมาก และเก็บไว้โดยไม่ต้องใส่ตู้เย็นได้  ได้แก่ โจ๊ก เป็นต้น  นอกจากนี้ บริษัท House Foods Corp. ได้พัฒนาอาหารสำหรับผู้สูงอายุ ประเภทแกงกะหรี่ และ สตูเพื่อเพิ่มความหลากหลายให้ผู้บริโภคอีกด้วย

จะเห็นว่าตลาดอาหารสำหรับผู้สูงอายุกำลังขยายตัวอย่างมาก  ดังนั้นจึงเป็นโอกาสในการขยายตลาดส่งออกอาหารสำเร็จรูปของไทย แต่ต้องปรับให้รับประทานง่ายขึ้น เพื่อเป็นทางเลือกให้กับผู้บริโภคญี่ปุ่นต่อไป