เทศกาลของสายบุญ ถือศีล-กินผัก ไขข้อข้องใจจำเป็นไหมที่ต้อง ‘ล้างท้อง’ ก่อน ‘กินเจ’

ใกล้เข้ามาแล้วกับช่วงเทศกาลกินเจของทุกปี ซึ่งตรงกับวันขึ้น 1 ค่ำ ถึง 9 ค่ำ เดือน 9 ตามปฏิทินจีน โดยจะตรงกับเดือน 11 หรือเดือนตุลาคมของไทย ตามปฏิทินสากล รวมเป็นเวลาทั้งสิ้น 9 วัน 9 คืน 

สำหรับเทศกาลกินเจปี 2565 นี้ ตรงกับวันที่ 26 กันยายน - 4 ตุลาคม 2565 (รวมเป็นเวลา 9 วัน) หากบางท่านนับวันล้างท้อง ในวันที่ 25 กันยายนจะรวมเป็น 10 วัน  มาถึงตรงนี้ หลายคนอาจจะเคยสงสัยว่า “ล้างท้องก่อนกินเจ” มันคืออะไร? จำเป็นแค่ไหน และหากไม่ล้างท้อง จะมีผลอย่างไรต่อการกินเจ บทความนี้ มีคำตอบ 

จะเห็นว่าช่วงหลายปีที่ผ่านมา มีจำนวนผู้ที่สนใจบริโภคอาหารที่ไม่ได้ใช้เนื้อสัตว์เป็นส่วนประกอบช่วงเทศกาลกินเจเพิ่มขึ้นทุกปี โดยเฉพาะคนรุ่นใหม่อายุระหว่าง 20-39 ปี และเมื่อถึงเทศกาลกินเจทีไร มักจะมีคำ ๆ หนึ่งที่เราจะได้ยินบ่อย ๆ นั่นคือต้อง “ล้างท้อง”ประมาณ 1-2 วัน  ก่อนจะเริ่มกินเจ อย่างเป็นทางการ

ถ้าหากจะพูดในแง่ของ “ความเชื่อ” ตามศาสนาพุทธนิกายมหายาน จะเชื่อว่า การล้างท้องก่อนเริ่มต้นถือศีล-กินผัก คือการเตรียมร่างกายให้บริสุทธิ์ งดทานเนื้อสัตว์เพื่อให้ร่างกายขับเอาอาหารประเภทเนื้อออกจากร่างกายอย่างหมดจด ให้ร่างกายบริสุทธิ์ทั้งภายในและภายนอก และไม่ใช่แค่เพียงงดทานเนื้อสัตว์ แต่ต้องรักษาศีล และประพฤติตนให้ดีทั้งกาย วาจา ใจ ด้วย

ซึ่งความเชื่อเรื่องการล้างท้องก่อนเริ่มกินเจในวันแรก ที่หลาย ๆ คนยึดถือและปฏิบัติสืบต่อกันมานานนั้น ขึ้นอยู่กับความสะดวกและพึงพอใจ ไม่ใช่เรื่องที่เป็นข้อบังคับแต่อย่างใด แต่ในเรื่องการทำงานของระบบร่างกาย หากเรางดทานเนื้อสัตว์ 1-2 วันก่อนเริ่มกินเจ จะทำให้ร่างกายค่อย ๆ ปรับสภาพสำหรับการรับประทานอาหารแบบใหม่ และสร้างความคุ้นชินให้ระบบย่อยอาหารทำงานให้ได้ดีขึ้นนั่นเอง

ข้อมูลจากกรมอนามัย ระบุว่า เทศกาลกินเจ เป็นช่วงเวลาร่วมกันสร้างบุญ ลด ละ เนื้อสัตว์ กินผัก หรือโปรตีนจากถั่วเมล็ดแห้ง แต่ต้องไม่ลืมสุขภาพด้วยเพราะอาหารเจที่วางจำหน่ายทั่วไป มักปรุงด้วยการผัดและทอดที่ใช้น้ำมันมาก จึงเป็นอาหารไขมันสูง หากกินทุก ๆ วัน วันละ 3 มื้อและไม่จำกัดปริมาณจะทำให้มากเกิน ความต้องการของร่างกาย ทำให้มีไขมันสะสมน้ำหนักตัวเพิ่ม และเป็นโรคอ้วนในที่สุด 

เพื่อสุขภาพที่ดี ควรเลือกกินอาหารเจที่ปรุงด้วยการต้ม นึ่ง ย่าง ยำ อบ รวมทั้งผักผลไม้ โดยกินให้ครบ 5 หมู่ในมื้ออาหารส่วนผลิตภัณฑ์ทำเลียนแบบเนื้อสัตว์ในรูปแบบต่าง ๆ เป็นโปรตีนเทียม ที่ไม่สมบูรณ์ทำจากแป้ง ไม่เหมาะสมสำหรับเด็ก หญิงตั้งครรภ์ ผู้สูงอายุ และผู้ป่วย

การกินเจ นอกจากงดทานเนื้อสัตว์ ยังมีข้อห้ามอื่น ๆ  ที่ผู้กินจำเป็นต้องรู้ไว้เพื่อไม่ให้ “เจแตก” หรือเผลอกินอาหารที่เป็นข้อห้ามเข้าไป ซึ่งมีดังต่อไปนี้

•ห้ามกินเนื้อสัตว์ รวมถึงไขมันสัตว์, ไข่, และเลือด

•ไม่กินผักที่มีกลิ่นแรง เช่น กระเทียม, หัวหอม, ต้นหอม, กุยช่าย, ใบยาสูบ

•ไม่ดื่มสุรา ของมึนเมา และไม่สูบบุหรี่

•ไม่พูดคำหยาบ โกหก ส่อเสียดต่อผู้อื่น

นอกจากนี้ ต้องกินอาหารที่ปรุงจากคนถือศีลกินเจ และไม่ใช้จาน ชาม ปะปนกับคนอื่น 

จุดประสงค์ที่แท้จริงของการกินเจนั้น ประกอบไปด้วยเรื่องดี ๆ มากมาย เช่น เพื่อให้ร่างกายได้มีการปรับสมดุลและเป็นการขับสารพิษในร่างกาย ช่วยให้ระบบย่อยอาหารได้พักจากการรับประทานเนื้อสัตว์ที่อาจย่อยยากในชีวิตประจำวัน  และส่งผลดีต่อการขับถ่าย รวมถึงการทานผักผลไม้ ยังมีสารอาหารและวิตามินที่ช่วยให้ผิวพรรณผ่องใส  ที่สำคัญยังเป็นการสร้างบุญ บารมี เพราะเทศกาลกินเจ มาพร้อมการถือศีล ทำจิตใจให้บริสุทธิ์ ตั้งมั่นในความดี ส่งผลดีต่อใจ ลดการเบียดเบียนต่อชีวิตสัตว์อย่างน้อยปีละ 1 ครั้ง 

กรมอนามัย ยังให้ข้อมูลดี ๆ สำหรับเทศกาลกินเจ โดยระบุว่า ในช่วงกินเจติดต่อกันเป็นเวลา 9 วัน ส่งผลให้ร่างกายมีการปรับระบบการย่อยอาหารจากที่ย่อยเนื้อสัตว์มาเป็นพืชผักแทน ดังนั้น เมื่อร่างกายต้องกลับมากินอาหารตามปกติ ผู้บริโภคจึงปรับสภาพร่างกายด้วยการกินอาหารที่ย่อยง่าย เช่น เนื้อปลา ไข่ นม ผักและผลไม้ กินให้หลากหลายครบ 5 หมู่ เลือกอาหารรสไม่จัด ไม่หวาน มัน เค็ม เผ็ด เปรี้ยวมากจนเกินไป

หลีกเลี่ยงอาหารประเภทเนื้อสัตว์สีแดง เช่น เนื้อวัว เนื้อหมู เพราะทำให้ย่อยยากในช่วงแรก จึงทำให้เกิดอาการท้องอืด จุกเสียด แน่นท้อง อาหารไม่ย่อยได้ สำหรับการดื่มนม แนะนำให้เริ่มดื่มนมวัวครั้งละน้อยๆ ประมาณครึ่งแก้ว และค่อยเพิ่มเป็น ครั้งละ 1 แก้วได้ ในเวลาประมาณ 1 – 2 สัปดาห์ หรือดื่มนมในช่วงสายหรือช่วงบ่าย ในมื้ออาหารว่างหรือเลือกผลิตภัณฑ์นมที่ผ่านการย่อยน้ำตาลแลกโตสบางส่วนโดยจุลินทรีย์ เช่น โยเกิร์ต หรืออาจดื่มนมถั่วเหลืองทดแทนไปก่อน แต่หลังจากที่ร่างกายสามารถปรับสภาพการย่อยอาหารกลับสู่ภาวะเดิม ก็สามารถกินอาหารและดื่มนมได้ตามปกติ 

https://multimedia.anamai.moph.go.th/news/151064/

https://multimedia.anamai.moph.go.th/help-knowledgs/eat-j/