AEC Connect | ‘รัสเซีย’ มุ่งตะวันออก ขยับการค้าใกล้ ‘อาเซียน’

มาตรการคว่ำบาตรจากสหภาพยุโรปและสหรัฐฯ หลังประธานาธิบดี วลาดิมีร์ ปูตินแห่งรัสเซียรับรองสถานะการเป็นรัฐอิสระของสาธารณรัฐประชาชนโดเนตสก์และสาธารณรัฐประชาชนลูฮันสก์ ซึ่งตั้งอยู่ทางตะวันออกของยูเครน ยิ่งเป็นแรงผลักดันบีบบังคับให้รัสเซียมุ่งสู่ ‘ตะวันออก’ (Look East) เมื่อชาติตะวันตกไม่แสดงความเป็นมิตรต่อรัสเซียและยังไม่มีวี่แววของการเปลี่ยนทีท่าในเร็ววันนี้

‘การมุ่งสู่ตะวันออก’ นั่นก็คือ ‘เอเชีย’ ซึ่งรวมถึงเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ (อาเซียน) นับเป็นภูมิภาคที่กำลังเติบโตอย่างรวดเร็วและมีฐานผู้บริโภคขนาดใหญ่ซึ่งหากมองในแง่ความมั่งคั่งของภูมิภาคนี้ในอนาคต ‘การมุ่งสู่ตะวันออก’ จึงถือว่าเป็นโอกาสใหม่ ๆ สำหรับผู้ส่งออกและผู้ค้าขายชาวรัสเซีย

รู้หรือไม่ว่าพื้นที่ 2 ใน 3 ของรัสเซียนั้นอยู่ใน ‘เอเชีย’ แม้ว่าพื้นที่นี้จะดูเหมือนว่าอยู่ห่างไกลเหลือเกิน แต่รัสเซียและโครงการริเริ่มหนึ่งแถบหนึ่งเส้นทาง (BRI) ของจีนกำลังพัฒนาโครงสร้างพื้นฐานระดับภูมิภาคเพื่อ ‘เข้าถึง’ พื้นที่ต่าง ๆ ของรัสเซีย เช่น ท่าเรือ ‘วลาดิวอสต๊อก’ (Vladivostok), การเชื่อมโยงจากเมืองต่าง ๆ ของรัสเซีย เช่น Blagoveshchensk และ Nizhneleninskoye กับจีน ที่เริ่มดีขึ้น อีกทั้งเมือง Chita และ Irkutsk ที่เปิดโอกาสให้เข้าถึง ‘มองโกเลีย’ และ ‘คาซักสถาน’

เมื่อปรับโฟกัสให้เข้าใกล้รัสเซียยิ่งขึ้น ท่าเรือ ‘วลาดิวอสต๊อก’ (Vladivostok) นั้นถือเป็นท่าเรือสำคัญและเมื่อเดินทางโดยเครื่องบินก็ใช้เวลาเพียง 3 ชั่วโมงจากนครเซี่ยงไฮ้และกว่า 2 ชั่วโมงจากกรุงโตเกียว ซึ่งนับว่าเป็นท่าเรือที่เข้าถึงได้ง่ายและเปิดทางการค้าสู่เอเชียกลาง, ยุโรปตะวันออกและตลาดอื่น ๆ ในยุโรป

การเปลี่ยนถ่ายสินค้าทั่วรัสเซียสู่ยุโรปจากท่าเรือ ‘วลาดิวอสต๊อก’ (Vladivostok) ลดเวลาการขนส่งถึง 50% จากการใช้เส้นทางคลองสุเอซที่ใช้เวลาในการขนส่งอยู่ที่ราว 30-45 วัน ตัวเลขชี้วัดนี้จะช่วยปรับมุมมองวิธีการส่งออกสินค้าแบบวิธีดั้งเดิมเปลี่ยนไปมองหาโอกาสจากท่าเรือของรัสเซียซึ่งหากท่าเรือรัสเซียสามารถตอบโจทย์โดยใช้การได้ดีในแง่ที่ช่วยประหยัดค่าใช้จ่ายและเวลาก็จะยิ่งส่งผลให้ผู้ส่งออกภาคการผลิตของ ‘อาเซียน’ หันมาพิจารณาใช้เส้นทางนี้มากขึ้น นอกจากนี้ สิ่งที่เกิดขึ้นแล้วในขณะนี้ คือ ที่มณฑล ‘กว่างสี’ ของจีนซึ่งใกล้กับ ‘เวียดนาม’ มีการสร้างโครงสร้างพื้นฐานต่าง ๆ ที่ค่อย ๆ เคลื่อนย้ายรัสเซียให้เข้าใกล้ ‘เอเชียกลาง’ และ ‘เอเชียใต้’ มากขึ้นด้วย

อีกก้าวหนึ่งที่รัสเซียพยายามใช้กระชับความสัมพันธ์กับ ‘อาเซียน’ คือ วัคซีนทางการทูต โดยวัคซีน ‘สปุตนิก’ ของรัสเซียเป็นตัวกลางที่นำเสนอให้หลายชาติในเอเชียใต้และอาเซียนได้ทำความรู้จักด้านการค้าและความสามารถต่าง ๆ ของรัสเซียมากยิ่งขึ้นจากที่แต่ก่อนนั้นมีประสบการณ์ติดต่อกับรัสเซียค่อนข้างน้อย โดยการนำส่งวัคซีนที่มีประสิทธิภาพได้ตามที่สัญญาและมีเงื่อนไขที่เหมาะสมยิ่งเพิ่มความคุ้นเคย ความเชื่อมั่นและแม้แต่มิตรภาพซึ่งถือว่าเป็นการใช้พลังเชิงอ่อนละมุน (soft power) ช่วยเปิดโอกาสและทำให้ความสัมพันธ์ด้านการค้าระหว่างกันดียิ่งขึ้น

ขณะที่ ประเทศสมาชิกของอาเซียนแต่ละประเทศเองมีโอกาสทางการลงทุนที่แตกต่างกันไปสำหรับนักลงทุนชาวรัสเซียนับตั้งแต่การส่งออกยุทโธปกรณ์, ข้าวสาลี จนถึงการผลิตที่ใช้เทคโนโลยีขั้นสูง โดยการค้าระหว่างอาเซียนและรัสเซียเพิ่มขึ้นแบบพอประมาณจาก 500 ล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2548 เป็น 18,200 ล้านดอลลาร์สหรัฐในปี 2562 อีกทั้งการเข้าร่วมความตกลงหุ้นส่วนทางเศรษฐกิจระดับภูมิภาค หรือ RCEP ยังเปิดประตูการค้าให้แก่นักลงทุนชาวรัสเซียให้เข้าถึงผู้บริโภคกว่า 2,000 ล้านคน ซึ่งรวมถึงผู้บริโภคในอาเซียนราว 600 ล้านคนด้วย

ส่วนรัสเซียก็นับว่าเป็นตลาดที่มีศักยภาพสำหรับผู้ประกอบการในอาเซียน เป็นตลาดที่มีกำลังซื้อสูง มีจำนวนประชากรราว 144 ล้านคน เป็นสมาชิกสหภาพเศรษฐกิจยูเรเชีย (Eurasian Economic Union: EAEU) ที่ประกอบด้วย รัสเซีย คาซัคสถาน เบลารุส อาร์เมเนีย และคีร์กีซสถาน นับเป็นกลุ่มประเทศที่เป็นตลาดศักยภาพใหม่ ด้วยประชากรรวมกันกว่า 180 ล้านคน มี GDP กว่า 1,600 ล้านเหรียญสหรัฐ มีอัตราเจริญเติบโตทางเศรษฐกิจเฉลี่ย 2.5% ต่อปี อีกทั้งรัสเซียยังพึ่งพาการนำเข้าสินค้าด้านการเกษตรและอาหารสูง เนื่องจากมีข้อจำกัดด้านภูมิอากาศที่ไม่อำนวยต่อการเพาะปลูกซึ่งเป็นโอกาสการค้าของผู้ประกอบการในอาเซียน โดยเฉพาะอย่างยิ่งประเทศไทย

ทั้งนี้ สินค้า 10 อันดับแรกของไทยที่ส่งออกไปยังรัสเซียระหว่างเดือนมกราคม-ธันวาคม ปี 2564 ได้แก่ 1. รถยนต์ อุปกรณ์และส่วนประกอบ 2. ผลิตภัณฑ์ยาง 3. เครื่องจักรกลและส่วนประกอบของเครื่องจักรกล 4. ผลไม้กระป๋องและแปรรูป 5. เม็ดพลาสติก 6. อากาศยาน ยานอวกาศ และส่วนประกอบ 7. เครื่องปรับอากาศและส่วนประกอบ 8. ยางพารา 9. แผงสวิทซ์และแผงควบคุมกระแสไฟฟ้า 10. อัญมณีและเครื่องประดับ

อย่างไรก็ดี จากสถานการณ์ตึงเครียดระหว่างรัสเซีย-ยูเครนในขณะนี้ หากชาติตะวันตกยกระดับใช้มาตรการคว่ำบาตรรัสเซียอย่างเข้มข้นโดยพุ่งเป้าไปที่การจำกัดขีดความสามารถทางการค้าระหว่างประเทศและการเงินระหว่างประเทศและชาติอาเซียนจำเป็นต้องปฏิบัติตามมาตรการดังกล่าวจึงอาจส่งผลให้ชาติอาเซียนได้รับผลกระทบทางการค้าโดยเฉพาะภาคการส่งออกซึ่งรวมถึงประเทศไทยด้วย ดังนั้นผู้ประกอบการด้านส่งออกจึงต้องติดตามสถานการณ์อย่างใกล้ชิดและดำเนินธุรกิจอย่างระมัดระวัง

ที่มา:

Russian Outbound Investment into ASEAN & Southeast Asia (aseanbriefing.com)

Opportunities for Russian Investors in ASEAN (aseanbriefing.com)

กรมส่งเสริมการค้าระหว่างประเทศ กระทรวงพาณิชย์ (ditp.go.th)

Population, total - Russian Federation | Data (worldbank.org)

ปรับโฟกัส มองรัสเซีย โอกาสของธุรกิจไทย (bot.or.th)

https://tradereport.moc.go.th/Report/Default.aspx?Report=MenucomTopNCountry&Option=1&Lang=Th&ImExType=1

EAEU ตลาดใหม่ ไทยรู้ไว้ ไม่ตกขบวน (prachachat.net)

ผู้เขียน : ศิริอาภา คำจันทร์

╔═══════════╗

ติดตามช่องทางอื่นๆ ของ AEC Connect

YouTube: https://bit.ly/3wunilQ

Blockdit: https://bit.ly/3xlPhE3

Tiktok: https://vm.tiktok.com/ZM8XcMGx5/

LINE OA: https://lin.ee/vPLU1bd

╚═══════════╝