4 ข้อควรรู้ เพื่อการใช้ ‘ฟ้าทะลายโจร’ อย่างได้ผลและปลอดภัย

ปัจจุบันได้มีการเพิ่มเติมรายละเอียดของการใช้ฟ้าทะลายโจร เพื่อบรรเทาอาการของโรคหวัดและการใช้เพื่อรักษาโรคโควิด 19 ในประกาศคณะกรรมการพัฒนาระบบยาแห่งชาติ เรื่อง บัญชียาหลักแห่งชาติด้านสมุนไพร (ฉบับที่ 2) พ.ศ. 2564 เมื่อวันที่ 4 มิถุนายน 2564 และมีผลใช้บังคับตั้งแต่วันถัดจากวันประกาศในราชกิจจานุเบกษาเป็นต้นไป (ประกาศในราชกิจจานุเบกษา เล่ม 138 ตอนพิเศษ 120 ง วันที่ 4 มิถุนายน 2564 หน้า 46 - 47)

โดย ‘ฟ้าทะลายโจร’ เป็นสมุนไพรที่คนไทยคุ้นเคยมาตั้งแต่โบราณ มีชื่อทางวิทยาศาสตร์ว่า Andrographis paniculata และมีสารออกฤทธิ์ที่สำคัญคือ Andrographolide ซึ่งในสถานการณ์การแพร่ระบาดของไวรัสโควิด 19 ฟ้าทะลายโจรเป็นหนึ่งในยาสมุนไพรที่มีการใช้กันอย่างแพร่หลาย จึงมีความสำคัญว่าควรจะใช้ฟ้าทะลายโจรอย่างไรให้ได้ผลและปลอดภัย

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลก์ Facebook bangkokbanksme 

1. ข้อบ่งใช้ของฟ้าทะลายโจร

- การใช้ฟ้าทะลายโจรในผู้ป่วยโรคโควิด 19 ที่มีความรุนแรงน้อย เพื่อลดการเกิดโรคที่รุนแรง ให้แบ่งรับประทานในขนาดที่มีปริมาณสารสำคัญ คือ Andrographolide 180 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งให้รับประทานวันละ 3 ครั้ง (ครั้งละ 60 มิลลิกรัม) หลังอาหาร เช้า กลางวัน และเย็น ติดต่อกันนาน 5 วัน

- การใช้ฟ้าทะลายโจรในผู้ป่วยที่ตรวจพบเชื้อโควิด 19 แต่ไม่มีอาการ ให้ใช้ฟ้าทะลายโจรในขนาดที่มีปริมาณสารสำคัญ คือ Andrographolide 60 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งให้รับประทานวันละ 3 (ครั้งละ 20 มิลลิกรัม) หลังอาหาร เช้า กลางวัน และเย็น ติดต่อกันนาน 5 วัน

- ในปัจจุบันไม่มีข้อแนะนำให้ใช้ฟ้าทะลายโจรในการป้องกันโรคโควิด 19 เพราะยังไม่มีหลักฐานทางวิชาการยืนยันว่า ฟ้าทะลายโจรสามารถป้องกันการติดเชื้อไวรัสโควิด 19 ได้

- การใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อเสริมภูมิคุ้มกัน ให้ใช้สารสกัดฟ้าทะลายโจรที่มีปริมาณ Andrographolicde 10 มิลลิกรัม วันละ 1 ครั้ง นาน 5 วัน เว้น 2 วัน และใช้ต่อเนื่องกันไม่เกิน 12 สัปดาห์

- การใช้ฟ้าทะลายโจรเพื่อบรรเทาอาการของโรคหวัด เช่น ไอ เจ็บคอ มีน้ำมูกไหล โดยให้รับประทานในขนาดที่มีปริมาณ Andrographolide 60-120 มิลลิกรัมต่อวัน โดยแบ่งให้วันละ 3 ครั้ง (ครั้งละ 20-40 มิลลิกรัม) ทั้งนี้ในบัญชียาหลักแห่งชาติฉบับปี พ.ศ. 2554 ได้ระบุข้อห้ามใช้ว่า ห้ามใช้ฟ้าทะลายโจรสำหรับแก้เจ็บคอจากติดเชื้อ Streptococcus group A และห้ามใช้ฟ้าทะลายโจรในผู้ป่วยดังต่อไปนี้ เช่น ผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคไตอักเสบเนื่องจากเคยติดเชื้อ Streptococcus group A, ผู้ป่วยที่มีอาการเจ็บคอเนื่องจากมีการติดเชื้อแบคทีเรียและมีอาการรุนแรง เช่น มีตุ่มหนองในคอ มีไข้สูง และหนาวสั่น และผู้ป่วยที่มีประวัติเป็นโรคหัวใจรูมาติก

นอกจากยังมีข้อแนะนำว่าหากใช้ฟ้าทะลายโจรติดต่อกัน 3 วันแล้วไม่หาย หรือมีอาการรุนแรงขึ้นระหว่างใช้ยาควรหยุดใช้และพบแพทย์

2. ใครบ้างที่ไม่ควรใช้ฟ้าทะลายโจร

- ห้ามใช้ในหญิงตั้งครรภ์ และหญิงให้นมบุตร เพราะอาจทำให้ทารกวิกลรูปได้

- ห้ามใช้ผู้ที่มีประวัติแพ้ฟ้าทะลายโจร หากใช้แล้วมีอาการแพ้ เช่น เกิดผื่น หน้าบวม ริมฝีปากบวม แน่นหน้าอก หายใจลำบาก ให้หยุดยาทันทีและไปพบแพทย์

- ไม่ควรใช้ในผู้ป่วยโรคตับหรือโรคไต

3. รับประทานฟ้าทะลายโจรแล้วอาจเกิดอาการใดบ้าง?

- อาการไม่พึงประสงค์ที่ไม่รุนแรงที่พบได้บ่อยจากการใช้ฟ้าทะลายโจร ได้แก่ อาการทางระบบทางเดินอาหารและระบบผิวหนัง เช่น ปวดท้อง ท้องเดิน คลื่นไส้ เบื่อ อาหาร วิงเวียนศีรษะ ใจสั่น และอาจเกิดลมพิษได้

- อัตราการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่ไม่รุนแรงจากฟ้าทะลายโจร คิดเป็นประมาณ 103 คนต่อ 1,000 คน กล่าวคือในผู้ที่รับประทานฟ้าทะลายโจร 1,000 คน จะมี 103 คนเกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่ไม่รุนแรง

- การรับประทานฟ้าทะลายโจรเป็นเวลานาน อาจทำให้มีอาการแขนขาชาหรืออ่อนแรง หรือรู้สึกหนาวเย็นภายใน

- อาการรุนแรงที่สามารถพบได้จากการใช้ฟ้าทะลายโจร ได้แก่ Anaphylactic Reaction ซึ่งเป็นปฏิกิริยาภูมิแพ้รุนแรงอย่างเฉียบพลัน ส่งผลกระทบต่อการทำงานของระบบต่างๆ ภายในร่างกายพร้อมกัน ซึ่งอาจมีความรุนแรงจนเป็นอันตรายถึงชีวิต

- อัตราการเกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรงจากฟ้าทะลายโจรคิดเป็น 0.02 ต่อ 1,000 คน กล่าวคือ ในผู้ที่รับประทานฟ้าทะลายโจร 100,000 คน จะมี 2 คนเกิดอาการไม่พึงประสงค์ที่รุนแรง

4. ควรระวังการรับประทานฟ้าทะลายโจรร่วมกับยาใดบ้าง? 

- ยากันเลือดเป็นลิ่ม (Anticoagulant Drugs) เช่น Warfarin

- ยาต้านการจับตัวของเกล็ดเลือด (Antiplatelet Drugs) เช่น Aspirin, Clopidogrel

- ยาลดความดัน (Antihypertensive Drugs) เพราะเสริมฤทธิ์กันอาจทำให้หน้ามืดได้ ยาที่มีกระบวนการเมทาบอลิซึมผ่านเอนไซม์ Cytochrome P450 (CYP) เนื่องจากฟ้าทะลายโจรมีฤทธิ์ยับยั้งการทำงานของ CYP1A2, CYP2C9 และ CYP3A4 ส่งผลให้ยาเหล่านี้อยู่ในร่างกายได้นานขึ้น ออกฤทธิ์ได้นานขึ้น หรืออาจเกิดผลข้างเคียงที่มากขึ้นได้ ดังตัวอย่างแสดงในตาราง

แหล่งอ้างอิง :

https://news.thaipbs.or.th/

https://pharmacy.mahidol.ac.th/

https://med.mahidol.ac.th/