ตอบโจทย์ Aging Society! นักวิจัยไทยคิดค้น ‘MONICA’ เกมกระตุ้นสมองสำหรับผู้สูงอายุ ที่ผู้ประกอบการต่อยอดไอเดียได้

‘ไทย’ ได้ก้าวเข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์แล้ว คิดเป็นประมาณ 18.3% ของประชากรทั้งหมด และไทยจะกลายเป็นสังคมสูงอายุระดับสุดยอดเช่นเดียวกับญี่ปุ่นที่มีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปร้อยละ 28 ในปี 2574 จากวิกฤตที่เกิดขึ้นกลายเป็นความท้าทายที่ผู้ประกอบการและ SME บ้านเราต้องปรับตัวผลิตสินค้าและบริการ เพื่อตอบโจทย์ Aging Society

สังคมผู้สูงอายุ (Aging Society) หรือสังคมที่มีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปเท่ากับ หรือมากกว่าร้อยละ 10 ของประชากรทั้งหมด หรือมีประชากรอายุ 65 ปีขึ้นไป เท่ากับหรือมากกว่าร้อยละ 7 ถ้าหากสังคมใดมีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปเท่ากับ หรือมากกว่าร้อยละ 20 หรือมีประชากรอายุ 65 ปีขึ้นไปเท่ากับ หรือมากกว่าร้อยละ 14 ก็จะเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุโดยสมบูรณ์ (Aged Society) และสังคมผู้สูงอายุระดับสุดยอด (Super-aged Society) คือ สังคม หรือประเทศที่มีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปมากกว่าร้อยละ 28

ปัจจุบัน ทั่วโลกมีผู้สูงอายุราว 1,000 ล้านคน คิดเป็นร้อยละ 10 โดยในภูมิภาคอาเซียนนั้นพบว่า มีประชากรอายุ 60 ปีขึ้นไปร้อยละ 11 และ 7 ประเทศได้ก้าวสู่สังคมผู้สูงอายุแล้ว โดยสิงคโปร์เป็นประเทศแรกที่เข้าสู่สังคมสูงวัยอย่างสมบูรณ์ มีผู้อายุ 60 ปีขึ้นไปมากกว่าร้อยละ 20

การเปลี่ยนแปลงโครงสร้างประชากรดังกล่าว ส่งผลกระทบอย่างกว้างขวาง เช่น งบประมาณของรัฐบาล การจ้างงาน ผลิตภาพของแรงงาน ผลต่อตลาดผลิตภัณฑ์และบริการด้านต่าง ๆ โดยเฉพาะด้านการเงินและด้านสุขภาพ เป็นต้น จึงเป็นประเด็นที่ทุกฝ่ายให้ความสำคัญ เพื่อเตรียมความพร้อมในการรองรับสังคมผู้สูงอายุ ซึ่งต้องอาศัยความร่วมมือกันทั้งภาครัฐและเอกชน ในการก้าวเข้าสู่สังคมผู้สูงอายุแม้ว่ามีจำนวนผู้สูงอายุเพิ่มมากขึ้น

แต่เป็นกลุ่มประชากรที่มีอำนาจต่อรองในการซื้อสูง และมีศักยภาพในการบริโภค จึงสะท้อนให้เห็นโอกาสและความท้าทายทางธุรกิจ เช่น การท่องเที่ยวเชิงคุณภาพ อาหารเพื่อสุขภาพ  ความงามเพื่อการชะลอวัย นวัตกรรมเพื่อส่งเสริมและฟื้นฟูสุขภาพของผู้สูงอายุ บริการเดลิเวอรี  ฟิตเนสเทรนเนอร์เฉพาะทางสำหรับผู้สูงอายุ เป็นต้น ดังนั้น ผู้ประกอบธุรกิจจะต้องมีการเตรียมความพร้อม เพื่อแสวงหาประโยชน์จากโอกาสดังกล่าวในอนาคต

โดย Monica คือ เกมฝึกสมอง (ประกอบด้วยซอฟต์แวร์เกมและฮาร์ดแวร์ ที่ประกอบด้วยปุ่มกด แท่นรองปุ่ม เบาะวางตัก และหูหิ้ว ซึ่งออกแบบการควบคุมให้เป็นแบบไร้สาย) เพื่อพัฒนาสมาธิและความจำ เหมาะสำหรับทุกคน และสามารถใช้ทำกิจกรรมร่วมกับผู้สูงอายุและผู้ป่วยสมองเสื่อม

เพื่อช่วยกระตุ้นสมอง ทั้งด้านสมาธิ ความจำ ภาษา การรับรู้และตอบสนอง ช่วยเสริมสร้างความมั่นใจในความสามารถของตนเอง ด้วยการเอาชนะระดับความยากที่เพิ่มขึ้นของเกม และช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างผู้ใช้ ผู้ดูแล และครอบครัว ใช้ได้ทั้งที่บ้าน สถานดูแลผู้สูงอายุ และโรงพยาบาล

สำหรับ แอปพลิเคชัน อุปกรณ์ และการเล่นเกม Monica ได้รับการออกแบบและพัฒนา โดย ดร.สิทธา สุขกสิ และทีมวิจัยการออกแบบและแก้ปัญหาอุตสาหกรรม ศูนย์เทคโนโลยีโลหะและวัสดุแห่งชาติ (เอ็มเทค) สำนักงานพัฒนาวิทยาศาสตร์และเทคโนโลยีแห่งชาติ (สวทช.) ร่วมกับ บริษัท ดิจิตอล ปิกนิก จำกัด (Digital Picnic Co., Ltd.) เพื่อให้การเล่นเกมตอบโจทย์การฝึกสมอง ฝึกการใช้ความคิด รวมทั้งฝึกการใช้กล้ามเนื้อของผู้สูงอายุได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ด้วยกระบวนการการออกแบบ Design Thinking และ Human-centric Design เน้นที่ความเข้าใจบริบทและความต้องการของผู้ใช้ในระหว่างการออกแบบและพัฒนาผลิตภัณฑ์ โดยได้คําแนะนําจากผู้เชี่ยวชาญ โรงพยาบาลรามาธิบดี และศูนย์ผู้สูงวัย สุขกายสุขใจ สถาบันประสาทวิทยา

ซึ่งเป็นสถานดูแลผู้สูงอายุโรคสมองเสื่อม ประเภท Daycare มีรูปแบบวิธีการดูแลผู้สูงอายุด้วยการทํากิจกรรมบําบัด จนเกิดเป็นนวัตกรรม เกมฝึกสมอง ชื่อ MONICA สําหรับช่วยกระตุ้นและฝึกสมองผู้สูงอายุ ฝึกสมาธิความจํา การเรียนรู้ การมองเห็นและตอบสนอง การวางแผน การตัดสินใจ และยังช้วยเพิ่มความภูมิใจให้ผู้สูงอายุมั่นใจในความสามารถของตนเองด้วยการเอาชนะระดับความยากที่เพิ่มขึ้นของเกม

เนื่องจากผู้สูงอายุและผู้ป่วยสมองเสื่อมควรได้รับการกระตุ้นและฝึกสมอง เพื่อพยายามรักษาระดับความสามารถของสมองในด้านต่าง ๆ รวมถึงสมาธิ ความจำ การเรียนรู้ การรับรู้และการตอบสนอง อย่างไรก็ตามแม้ในตลาดจะมีผลิตภัณฑ์เกมฝึกสมองอยู่เป็นจำนวนมาก แต่มักอยู่ในรูปแบบโปรแกรมคอมพิวเตอร์ โทรศัพท์มือถือ หรือแท็บเล็ต ซึ่งใช้งานยากสำหรับผู้สูงอายุและผู้ป่วยสมองเสื่อม

แต่สำหรับ MONICA เป็นเกมกระตุ้นสมองสำหรับผู้สูงอายุ ประกอบด้วยซอฟต์แวร์เกม และอุปกรณ์และฮาร์ดแวร์ที่ได้รับการออกแบบให้ใช้ควบคุมแบบไร้สาย ซึ่งมีส่วนประกอบคือ ปุ่มกด แท่นรองปุ่ม เบาะวางตัก และหูหิ้ว โดยที่อุปกรณ์ได้รับการออกแบบให้ผู้สูงอายุสามารถใช้งานได้ง่าย ปุ่มมีขนาดใหญ่ จับถนัดมือและกดง่าย ตัวเบาะเว้ารับกับลำตัวผู้สูงอายุ ทำให้สามารถวางอุปกรณ์บนตักได้อย่างมั่นคง

ลดโอกาสเกิดการเมื่อยล้า เป็นเกมฝึกสมองเพื่อพัฒนาสมาธิและความจำ ช่วยส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างผู้สูงอายุในฐานะผู้ใช้ ผู้ดูแลและครอบครัว สามารถใช้ได้ทั้งที่บ้าน สถานดูแลผู้สูงอายุและโรงพยาบาล โดยเกมจะเน้นการใช้ภาพ หรือไอคอนง่าย ๆ เพื่อให้ง่ายต่อการจดจำ

1. เล่นผ่านแอปพลิเคชัน Monica - Concentration Game เกมบนสมาร์ทโฟน และแท็บเล็ต

2. เชื่อมต่อกับอุปกรณ์ปุ่มกดแยกชิ้น (อุปกรณ์ปุ่มกด Joypad) ที่ได้รับการออกแบบพิเศษสำหรับผู้สูงอายุ ทำให้ใช้งานง่าย มองเห็นชัด จับถนัด กดสะดวกมากกว่าหน้าจอ Touch Screen และช่วยให้ผู้สูงอายุได้ฝึกใช้กล้ามเนื้อ ฝึกใช้มือกดปุ่มตามที่สมองสั่งการ

ความยากระดับ 1 : ภาพสิ่งของทั่วไป รายละเอียดภาพไม่มาก ผู้เล่นสามารถแบ่งแยกและนิยามภาพที่เห็นได้ เช่น ลิง ตุ๊กตุ๊ก เตียงผ้าใบ

ความยากระดับ 2 : ภาพยานพาหนะประเภทต่าง ๆ ทั้งทางบก ทางน้ำ และทางอากาศ

ความยากระดับ 3 : ภาพอาหาร เช่น ก๋วยเตี๋ยว ปลา สเต็ก

ความยากระดับ 4 : ภาพคน แยกเพศ สีเสื้อ ทรงผม

ความยากระดับ 5 : ภาพดอกไม้หลากหลายสีสัน และรูปทรง

ความยากระดับ 6 : ภาพกราฟิกนามธรรม ความยากอยู่ตรงที่ ภาพจะเป็นโทนสีน้ำเงินทุกภาพ และรูปทรงที่แตกต่างกันเพียงเล็กน้อย ดังนั้น ผู้เล่นต้องจดจ่อพอสมควร เพื่อให้ได้คะแนนเต็มจากการเล่น

- ช่วยกระตุ้นและฝึกสมองของผู้สูงอายุและผู้ป่วยสมองเสื่อม ในด้านสมาธิ ความจำ การเรียนรู้ การรับรู้และตอบสนอง การคิดวางแผน การตัดสินใจ และภาษา

- ช่วยเพิ่มความมั่นใจในความสามารถของตนเอง ด้วยการเอาชนะระดับความยากที่เพิ่มขึ้นของเกม

- ส่งเสริมความสัมพันธ์ระหว่างผู้ใช้ ผู้ดูแล และครอบครัว

- เหมาะสมกับการนำไปใช้ ทั้งที่บ้าน สถานดูแลผู้สูงอายุ และโรงพยาบาล

ด้วยความที่กลุ่มผู้สูงอายุ เป็นกลุ่มที่มีกำลังซื้อค่อนข้างสูง สามารถตัดสินใจเลือกซื้อสินค้าได้ด้วยตัวเองได้ในทันที หากสินค้านั้นเป็นที่ต้องการ จึงจำเป็นอย่างยิ่งที่จะต้องเข้าใจความต้องการของกลุ่มผู้สูงอายุ เพราะตัวของผู้สูงอายุนั้น จะมีวิธีคิด และความต้องการใช้สินค้าที่แตกต่างจากกลุ่มอื่นๆ

สิ่งที่ผู้สูงอายุเลือกซื้อ ไม่ใช่การซื้อเพราะถูกใจเพียงอย่างเดียว แต่เป็นการซื้อสินค้าหรือบริการเพื่อคลายความกังวล และตอบโจทย์ผู้สูงอายุได้เป็นอย่างดี จะมีสินค้าในกลุ่มไหน ประเภทใดบ้างที่น่าสนใจ ตามมาดูกัน

กลุ่มของสินค้าเพื่อการบริโภคสำหรับผู้สูงอายุ โดยส่วนใหญ่มักจะเน้นไปทางอาหารเพื่อสุขภาพ หรืออาหารที่ย่อยง่าย รับประทานง่าย เช่น พุดดิ้งไข่ขาว ข้าวกล้องตุ๋น ซุปผักชนิดต่าง ๆ หรือผลิตภัณฑ์อาหารปรุงสำเร็จเพื่อสุขภาพ และอาหารสดเพื่อสุขภาพ รวมไปถึงเครื่องดื่มต่าง ๆ เช่น นม น้ำผลไม้ น้ำผักผลไม้คั้นสด เครื่องดื่มสมุนไพรเพื่อสุขภาพ

กลุ่มของผู้สูงอายุโดยส่วนใหญ่ จะมีความเปลี่ยนแปลงทางด้านร่างกายและสุขภาพอย่างเห็นได้ชัด จึงมีความจำเป็นที่จะต้องใส่ใจและดูแลเป็นพิเศษ โดยเฉพาะอย่างยิ่งสุขภาพผิว ไม่แพ้คนในวัยหนุ่มสาว  ซึ่งจะมีผลิตภัณฑ์ดูแลผิว ที่จะสามารถช่วยแก้ปัญหาเฉพาะจุด เพื่อชะลอความเสื่อมของวัย เช่น โฟมอาบน้ำที่เหมาะสำหรับผิวผู้สูงวัย โลชั่นบำรุงผิวที่ช่วยลดริ้วรอยจุดด่างดำ หรือมีส่วนผสมของวิตามินบำรุงผิวสำหรับผู้สูงวัย แป้งเนื้อโลชั่นช่วยลดความอับชื้น ลิปแคร์ แชมพูสระผม รวมไปถึงครีมบำรุงผิวหน้าที่เหมาะสมกับวัยของผู้สูงอายุแต่ละช่วงวัย

กลุ่มสินค้าเพื่อบริการสำหรับผู้สูงอายุที่เห็นโดยทั่วไป เช่น ประกันชีวิต ประกันสุขภาพ บริการรับส่งไปโรงพยาบาล บริการซื้อสินค้า รวมไปถึงสินค้าและบริการราคาพิเศษสำหรับผู้สูงอายุ เช่น ตั๋วหนังราคาพิเศษสำหรับผู้สูงอายุ เป็นต้น ซึ่งจะเห็นมากขึ้นในช่วงหลายปีที่ผ่านมา ที่บริษัทประกันหลาย ๆ บริษัทต่างก็ออกแคมเปญประกันสุขภาพสำหรับผู้สูงอายุกันมากขึ้น เพราะคนกลุ่มนี้มักจะมีความกังวลในสุขภาพ และเป็นกลุ่มที่มีกำลังซื้อ สามารถตัดสินใจซื้อได้ในทันที รวมถึงบริการรับส่งผู้สูงอายุไปโรงพยาบาลก็มีให้เห็นมากขึ้น 

ผู้สูงอายุโดยส่วนใหญ่ มักมีความกังวลเรื่องของเชื้อโรคต่าง ๆ ผลิตภัณฑ์ทำความสะอาดที่สามารถตอบโจทย์การใช้งานที่สะดวกรวดเร็ว ไม่จำเป็นต้องใช้แรง หรือช่วยประหยัดแรงได้ถือได้ว่าเป็นกลุ่มสินค้าที่ช่วยเพิ่มความสะดวกสบายให้กับผู้สูงอายุได้เป็นอย่างดี เช่น ทิชชู่เปียกผสมน้ำยาฆ่าเชื้อ หรือแอลกอฮอล์ฆ่าเชื้อ แผ่นเช็ดทำความสะอาดผิว สบู่เช็ดทำความสะอาดผิวแบบไม่ต้องล้างออก น้ำยาล้างแว่นตา แผ่นเช็ดทำความสะอาดครัว กระจก หรือแม้แต่น้ำยาฆ่าเชื้อโรคต่าง ๆ เพื่อป้องกันและฆ่าเชื้อโรคภายในบ้าน

ด้วยข้อจำกัดในการดำเนินชีวิตของกลุ่มผู้สูงอายุ และสภาพร่างกายที่เสื่อมถอย จึงมีความจำเป็นที่จะต้องใส่ใจในเรื่องของความสะดวกปลอดภัยเป็นพิเศษ สินค้าประเภทของใช้ในบ้านและเฟอร์นิเจอร์สำหรับผู้สูงอายุเป็นอีกหนึ่งไอเท็มที่สำคัญและน่าสนใจ ซึ่งได้แก่ เตียงปรับระดับ หมอน รวมไปถึงที่นอนยางพารา เก้าอี้เพื่อสุขภาพ และเครื่องใช้ภายในบ้านที่ช่วยอำนวยความสะดวกต่าง ๆ

https://marketeeronline.co/archives/272771 

https://www.dop.go.th/th/know/side/1/1/1159 

https://www.bangkokbiznews.com/health/well-being/1024364 

https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/articles/Pages/Article_25Jul2022.aspx 

https://www.mtec.or.th/monica/ 

https://www.thaipost.net/main/detail/63235 

https://www.dop.go.th/en/know/15/362 

http://www.awooso.com/senior-activites/daily-life/checklist-5-%E0%B9%84%E0%B8%AD%E0%B9%80%E0%B8%94%E0%B8%B5%E0%B8%A2%E0%B8%98%E0%B8%B8%E0%B8%A3%E0%B8%81%E0%B8%B4%E0%B8%88%E0%B8%95%E0%B9%89%E0%B8%AD%E0%B8%99%E0%B8%A3%E0%B8%B1%E0%B8%9A-%E0%B8%AA/ 

https://business.ais.co.th/news-activities/en/babyboombusiness.html