ธรรมเนียมที่คุณต้องรู้ เมื่อต้องเจอลูกค้าชาวจีน

การทำธรกิจในปัจจุบัน มีการติดต่อหรือทำงานร่วมกับคนต่างชาติเป็นเรื่องปกติ เป็นรูปแบบการทำงานที่มีหลายวัฒนธรรมที่ต้องมาอยู่ร่วมกันเพื่อเป้าหมายของธุรกิจ แต่อย่างที่ท่านทราบดีว่าวัฒนธรรมการทำงาน หรือการเจรจาธุรกิจกับต่างชาติ การปฏิสัมพันธ์ของคนแต่ละเชื้อชาติ ย่อมมีหลายอย่างไม่เหมือนกัน เพราะนอกจากจะต้องอาศัยวัฒนธรรมที่เป็นสากล

แต่บางขณะเราจำเป็นที่จะต้องใสใจในรายละเอียดของวัฒนธรรมของลูกค้า หรือคู่ค้าแต่ละเชื้อชาติ ในที่นี้เรามาเรียนรู้ธรรมเนียมของคนจีน เพราะนับเป็นชาติที่เรามีโอกาสติดต่อร่วมงานกันมากที่สุดในปัจจุบัน และเรามีคำแนะนำที่คุณต้องรู้หากไปพบปะลูกค้าหรือคู่ค้าคนจีน

ไม่พลาดทุกข้อมูล ข่าวสารที่น่าสนใจ อย่าลืมกดไลค์ Facebook bangkokbanksme 

มารยาทการทักทายของคนจีน

การรักษาหน้าตาและให้เกียรติซึ่งกันและกันเป็นสิ่งสำคัญในชีวิตประจำวันของชาวจีน ดังนั้นควรปฏิบัติตนตามธรรมเนียมที่เหมาะสม และไม่ควรกระทำการใดๆ ที่จะสร้างความเสื่อมเสียแก่คู่สนทนาในที่สาธารณะ เพื่อเป็นการสร้างความสัมพันธ์อันดีระหว่างกัน

สิ่งที่ควรทำ เลือกคำทักทายหรือคำสรรพนามที่เหมาะสม ควรนำหน้าด้วย “Mister / Miss” หรือถ้าเขาเข้าใจภาพภาษาไทยก็เรียก “คุณ” แล้วตามด้วยนามสกุล ไม่ควรเรียกแซ่เฉยๆ คนจีนให้ความสำคัญเรื่องระบบอาวุโสและการให้เกียรติ หรืออาจเรียกชื่อโดยใช้ตำแหน่งหน้าที่ เช่น “Minister” แล้วตามด้วยนามสกุล บางครั้งอาจจะเรียกเพียงตำแหน่งเท่านั้นก็ได้ แต่หากเป็นการเรียกชื่อเฉยๆ จะต้องเป็นผู้ใหญ่เรียกผู้น้อยหรือเป็นการเรียกระหว่างเพื่อนฝูงซึ่งมีความสนิทสนมกัน

ผู้ที่อาวุโสน้อยกว่าควรเป็นฝ่ายทักทายผู้อาวุโสก่อน หรือถ้าแนะนำต้องแนะนำผู้น้อยให้ผู้ใหญ่รู้จักก่อน และต้องลุกขึ้นยืนจนเสร็จสิ้นการทำความรู้จักทั้งสองฝ่าย หากมีการพยักหน้า ก้มหัว ควรค้อมลงให้ระดับหน้าอก แต่หากมีการจับมือพึงระมัดระวังเป็นพิเศษ ควรจับมือฝ่ายหญิง เบาๆ และพอเป็นพิธี ไม่ควรกุมหรือบีบเพื่อแสดงความมั่นใจ เนื่องจากชาวจีนเห็นว่าการจับมือแน่นเกินไป อาจเหมือนการประลองกำลังหรือลองเชิงกัน แต่หากฝ่ายตรงข้ามใช้สองมือกุมมืออีกฝ่ายหมายถึงการแสดงความอบอุ่นเป็นกันเอง

การทักทายด้วยการไถ่ถาม เป็นเรื่องปกติ ถือเป็นมารยาททั่วไป ไม่ควรใช้มือปิดปาก ป้องปาก หรือทำปากขมุบขมิบ เพราะไม่สุภาพ ไม่ควรพูดเสียงเบาไป เพราะอาจหมายถึงการนินทา แต่ก็ไม่ควรส่งเสียงดังเกินไป เพราะแสดงถึงอำนาจ

การใช้มือประกอบคำอธิบายไม่ควรออกท่าทางมากนัก เพราะอาจสร้างความรำคาญแก่ฝ่ายตรงข้าม ไม่ควรชี้นิ้วไปยังสิ่งต่างๆ เพื่ออธิบาย หรือเพื่อเรียกใคร ไม่ควรดีดนิ้วและผิวปากระหว่างการสนทนา

พึงสำรวมและอ่อนน้อมถ่อมตนในการพูดคุยกับชาวจีน ไม่ควรพูดตลกลามกแบบสกปรก หากต้องการเล่าเรื่องขำขนควรเลือกเรื่องที่คมคายแฝงข้อคิด

ชาวจีนถือว่าการตรงต่อเวลาเป็นการให้เกียรติอย่างหนึ่ง ดังนั้น ควรไปถึงก่อนเวลานัดหมาย

การกินและธรรมเนียมบนโต๊ะอาหาร

ชาวจีนให้ความสำคัญกับการกินมากเป็นพิเศษ เนื่องจากในอดีตเคยเผชิญกับภาวะแร้นแค้นอย่างมาก อาหารจึงมิใช่เพียงสิ่งดำรงชีพอย่างเดียว แต่ยังเป็นสัญลักษณ์ของความอิ่มหนำไม่ขาดแคลน และกลายเป็นประเพณีที่จะมีการเลี้ยงดูปูเสื่อแขกผู้มาเยือน ชาวจีนยังใช้การกินเป็นการพบปะพูดคุย เพื่อแสดงความเอาใจใส่ในช่วงระหว่างการกินถือเป็นช่วงเวลาแห่งความสุข ไม่ควรพูดคุยเรื่องหนัก หากมีเรื่องหนักหรือเรื่องที่ต้องใช้การพูดคุยที่จริงจัง ควรจะเริ่มคุยตอนทานอาหารใกล้เสร็จแล้ว

การศึกษาและทำความเข้าใจธรรมเนียมค่านิยม และศิลปะบนโต๊ะอาหารที่แสดงถึงความละเอียดอ่อนและละเมียดละไม เพื่อสร้างความประทับใจและป้องกันความผิดพลาดที่อาจส่งผลกระทบกระเทือนความรูสึกอันดี จะเป็นการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีและส่งผลทางบวกต่อการดำเนินธุรกิจได้ นอกจากนี้ การรู้ถึงรสนิยมในการรับประทานอาหารของชาวจีนก็ช่วยสร้างโอกาสทางธุรกิจได้เช่นกัน

สิ่งที่ควรทำ หากมีโอกาส ควรเตรียมสถานที่และรายการอาหารล่วงหน้า โดยปรึกษาผู้เชี่ยวชาญคนจีนท้องถิ่นที่รู้จัก หรือผู้จัดการของภัตตาคาร ควรสั่งอาหาร 8 หรือ 10 หรือ 12 อย่าง ซึ่งอาจปรับเปลี่ยนได้ตามความเหมาะสม รายการอาหารจะไม่รวมเครื่องดื่มและแอลกอฮอล์

ลำดับและตำแหน่งที่นั่งสำคัญ ประธานมักจะนั่งเก้าอี้ตรงกลางตรงข้ามกับประตู หัวหน้าคณะของอีกฝ่ายจะนั่งขวามือของประธาน ซ้ายมือของประธานจะเป็นที่ของตำแหน่งรองลงมาของคณะนั้น ๆ และนั่งสลับกันไปเรื่อย ๆ ทั้งสองฝ่าย โดยที่นั่งตรงข้ามของประธานจะเป็นที่นั่งของรองเจ้าภาพ ทั้งนี้ในบางภัตตาคารใช้การจัดโต๊ะบอกตำแหน่งที่นั่ง เช่น พับผ้ากันเปื้อนของประธานแตกต่างจากของผู้ร่วมคณะทั่วไป

ควรให้แขกเป็นฝ่ายสั่งอาหารก่อนหลังจากนั้น เจ้าภาพสั่งอาหารที่เหลือให้ หากชาวจีนเป็นเจ้าภาพและยื่นรายการอาหารให้ อาจรับมาดูเป็นพิธีและส่งกลับให้เจ้าภาพสั่งอาหารแทน การนับจำนวนชนิดอาหารที่สั่งต้องนับแต่อาหารหลักเท่านั้น เพราะข้าวไม่ใช่อาหารหลักเพราะชาวจีนนิยมทานอาหารพร้อมเหล้า

ในจีนการเลี้ยงอาหารจำนวนมากเป็นเรื่องปกติของบางท้องถิ่น เนื่องจากแสดงถึงความปกติของบางท้องถิ่น เนื่องจากแสดงถึงความมั่งคั่ง แขกควรรับประทานให้มากที่สุด เพราะถือว่าให้เกียรติ แต่ไม่จำเป็นต้องกินทุกอย่างให้หมด อย่างไรก็ตามปัจจุบันมีความระมัดระวังเรื่องการสั่งอาหารมากขึ้น โดยสั่งให้พอกินหรือเหลือไม่มากจนเกินไป

เมนูปลา ควรสั่ง ปลาเป็นการสื่อถึงความอุดมสมบูรณ์ และตามธรรมเนียมจีนเราจะเป็นคนตักส่วนหัวและหางปลาแบ่งไว้ในจานให้แก่ประธานต่างหาก ซึ่งมีความหมายว่า ความสัมพันธ์และธุรกิจดำเนินอย่างราบรื่นตั้งแต่ต้นจนจบ ไม่มีอุปสรรคขัดขวางตรงกลาง แม้จะไม่ใช่ธรรมเนียมที่เคร่งครัดนักแต่ถ้าทำบรรยากาศก็จะชื่นมื่นขึ้น

ชาวจีนรับประทานอาหารร่วมกันเหมือนคนไทย โดยเจ้าภาพจะเป็นผู้เริ่มคีบอาหารให้แขกก่อน แต่จะใช้ตะเกียบหรือช้อนกลาง ปกติงานเลี้ยงจะเสร็จสิ้นในเวลาประมาณ 1 ชั่วโมงสำหรับอาหารกลางวัน และ 2 ชั่วโมงสำหรับอาหารเย็น และระหว่างมื้ออาหาร การช่วยเติมเครื่องดื่มให้กับผู้อื่น เป็นสิ่งที่เหมาะสมและควรทำทั้งนี้ ระหว่างการรับประทานอาหารนั้น การเคี้ยวไปคุยไปหรือเรอเสียงดังของชาวจีนเป็นเรื่องปกติ

หลังมื้ออาหารมักจะมีการดื่มเหล้า ทั้งนี้ ต้องเทให้เจ้าภาพก่อน จากนั้น เจ้าภาพจะยกแก้วขึ้นพร้อมกล่าวนำ ในการชนแก้วนั้น ผู้น้อยจะชนแก้วโดยให้ตำแหน่งแก้วของตนต่ำกว่า แต่หากอีกฝ่ายต้องการแสดงความเคารพจะลดแก้วให้ต่ำกว่าเอง

ควรหาคนที่ดื่มเหล้าคล่องมาร่วมโต๊ะเพื่อเป็นคนเชื้อเชิญอีกฝ่ายให้ดื่ม และชนแก้วเป็นระยะๆ จะไม่ทำให้ชาวจีนที่ชื่นชอบการดื่มเหล้ารู้สึกเขินที่จะต้องเริ่มหรือดื่มเพียงลำพัง ทั้งยังสร้างบรรยากาศการรับประทานอาหารให้เป็นไปอย่างราบรื่นและเป็นกันเอง ซึ่งจะเป็นผลดีต่อการสร้างความสัมพันธ์ระหว่างกัน แต่หากเครื่องดื่มเป็นน้ำหรือน้ำอัดลม เราควรเป็นฝ่ายเชิญดื่มก่อนเอง

เมื่อคนจีนให้ดื่มหมดแก้ว ควรรินเหล้าให้คนรอบข้างก่อนรินให้ตนเอง แต่หากอีกฝ่ายรินเหล้าให้ ควรกล่าวขอบคุณทุกครั้ง

การเก็บเงินควรให้ผู้ช่วยเดินออกไปจ่ายที่เคาน์เตอร์ หรือเคลียร์ค่าใช้จ่ายหลังจากส่งแขกผู้ใหญ่เรียบร้อย ไม่ควรเก็บเงินที่โต๊ะสำหรับการให้ทิปนั้น ต้องระวังบางที่ไม่รับทิปเพราะถือเป็นการดูถูก

แบบนี้อย่าทำ

-ไม่ควรคุยธุรกิจบนโต๊ะอาหารโดยเฉพาะกับเจ้าภาพหรือแขกที่ยังไม่คุ้นเคยกันมาก่อน เพราะชาวจีนถือว่าช่วงเวลาอาหารเป็นช่วงเวลาที่ต้องสนุกสนาน ไม่ควรคุยเรื่องเครียดควรสนทนาเรื่องทั่วไป

-ไม่ควรสั่งจำนวนอาหารจานหลัก (Main Dish) เท่ากับเลข 7 เพราะอาหาร 7 อย่างนั้นเป็นจำนวนที่ใช้ในการเซ่นไหว้บรรพบุรุษ มีไว้สำหรับคนตายเท่านั้น

-ไม่ควรปักตะเกียบลงบนชามข้าวเพราะเป็นประเพณีการวางถ้วยข้าวสำหรับเซ่นไหว้คนตาย และระมัดระวังอย่าทำตะเกียบตกพื้น เพราะเป็นความเชื่อว่าจะทำให้โชคร้าย

-ไม่ควรใช้ตะเกียบตัวเองคีบอาหารให้คนอื่น ควรใช้ช้อนกลางหรือตะเกียบกลางสำหรับตักหรือคีบอาหารให้ผู้อื่น

-ไม่ควรพลิกปลา เพราะปลาเป็นสัญลักษณ์แห่งโชคลาภ การพลักปลาจึงมีความหมายเหมือนเรือล่ม ไปไม่รอด

-ไม่ควรกล่าวคำปฏิเสธบนโต๊ะอาหาร เช่น อาหารที่ทานไม่เป็น ทั้งนี้ เพราะถือเป็นการไม่ให้เกียรติ ควรเลี่ยงด้วยการตอบว่า กินน้อยซึ่งหากตอบแล้วจะไม่รับประทานก็ไม่เป็นไร

-การเลี้ยงสุกี้ต้อนรับอาจไม่ได้รับความประทับใจจากชาวจีน (ยกเว้นชาวเสฉวน) เนื่องจากชาวจีนรู้สึกว่าเป็นอาหารทั่วไป ไม่ใช่อาหารสำหรับเลี้ยงแขก

-หากไม่ดื่มเหล้า ควรปฏิเสธแต่แรกโดยอ้างเหตุผลด้านสุขภาพ ทั้งนี้ต้องพูดว่า “ไม่สามารถดื่มได้” จะดีกว่ากล่าวว่า “ไม่ดื่ม” เพราะฟังดูไม่ค่อยสุภาพ อย่างไรก็ตาม หากเริ่มดื่มแก้วแรกแล้ว ไม่ควรปฏิเสธแก้วต่อไป เพราะถือเป็นการไม่ให้เกียรติ หรืออาจใช้วิธีจิบทีละเล็กน้อยแทนการดื่มทีละแก้ว

ปัจจุบันในงานเลี้ยงที่เป็นทางการมักจะไม่มีการชวนดื่มเหล้าให้เมาคาโต๊ะอย่างเช่น ในอดีต หากแขกปฏิเสธว่าไม่สามารถดื่มได้เจ้าภาพก็มักจะไม่รบเร้ามาก เนื่องจากการรบเร้าแขกให้ดื่มเหล้าให้เมา ก็ได้รับการวิพากษ์วิจารณ์มากในกลุ่มชาวจีนที่เข้าใจวัฒนธรรมของต่างประเทศ โดยเห็นว่าวัฒนธรรมการดื่มเหล้าของจีน ไม่ควรที่จะคะยั้นคะยอเรื่องการดื่มให้แก่ชาวต่างชาติที่ไม่คุ้นเคยกับวัฒนธรรมนี้

สิ่งเหล่านี้เป็นมารยาทในการพบปะลูกค้าคนจีน ที่ยังมีเกล็ดเล็กเกร็ดน้อยอีกมาก เพราะแม้ไทยจีนจะไม่ไกลกัน แต่วัฒนธรรมความเป็นอยู่หลายอย่างก็แตกต่างกัน ทางที่ดี เจรจาธุรกิจกับคนจีนทุกครั้งควรหาล่ามคนจีนที่รู้ภาษาไทยและวัฒนธรรมไปด้วย

อ้างอิง     : BOI , สภาธุรกิจไทย - จีน