Cultured Meat สัญชาติไทย อีกทางเลือกความมั่นคงด้านอาหารอนาคต

Cultured Meat หรือเนื้อแห่งอนาคต ซึ่งมีชื่ออื่นๆ เช่น Clean Meat, Synthetic Meat หรือ In Vitro Meat โดยเนื้อดังกล่าวเกิดจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อสเต็มเซลล์ (Stem cell) ของสัตว์ภายนอกร่างกายของสัตว์นั้นๆ โดยนำไปเพาะเลี้ยงในห้องทดลองด้วยเทคนิคทางวิศวกรรม เพื่อตอบโจทย์ความต้องการบริโภคเนื้อสัตว์ที่เพิ่มมากขึ้น ขณะที่พื้นที่การปศุสัตว์มีจำกัดและการทำฟาร์มเลี้ยงสัตว์ส่งผลกระทบต่อสภาวะโลกร้อน

เนื้อแห่งอนาคตกำลังได้รับความนิยมเพิ่มขึ้น

เมื่อเดือนมิถุนายนที่ผ่านมา บริษัท Future Meat Technologies Ltd. บริษัทสตาร์ทอัพสัญชาติอิสราเอลอยู่ระหว่างการเจรจากับหน่วยงานที่กำกับดูแลของประเทศสหรัฐอเมริกา ในการจำหน่ายผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์จากการเพาะเลี้ยงเซลล์เนื้อเยื่อ (Cell-based meat products) ในร้านอาหารต่างๆ ภายในปลายปี 2565

ทั้งนี้ ตามรายงานของสำนักข่าว Bloomberg บริษัท Future Meat Technologies เพิ่งเปิดโรงงาน ที่เรียกว่าโรงงานผลิตเนื้อสัตว์จากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อแห่งแรกของโลก โดยโรงงานดังกล่าวมีกำลังการผลิตได้มากกว่า 1,000 ปอนด์ต่อวัน (453.59 กิโลกรัมต่อวัน) และบริษัทกำลังอยู่ระหว่างศึกษาความเป็นไปได้ในการตั้งโรงงานเพิ่มเติมในหลายแห่งในสหรัฐฯ

โดยโรงงานแห่งนี้สามารถผลิตเนื้อไก่ เนื้อหมู และเนื้อแกะจากการเพาะเลี้ยงเซลล์เนื้อเยื่อ โดยไม่มีการใช้น้ำเหลือง (Serum) จากสัตว์และไม่มีการใช้การดัดแปลงพันธุกรรม (non-GMO) ขณะที่การผลิต เนื้อวัวกำลังอยู่ในขั้นตอนการพัฒนาและคาดว่าจะสามารถผลิตได้ในไม่ช้านี้ นอกจากนี้การผลิตในรูปแบบนี้จะช่วยให้วงจรการผลิตรวดเร็วมากกว่าการทำฟาร์มเลี้ยงสัตว์แบบเดิมถึง 20 เท่า ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Greenhouse emission) ลงร้อยละ 80 ลดการใช้พื้นที่ทำฟาร์มลงร้อยละ 99 และลดการใช้น้ำจืดที่ใช้สำหรับการทำฟาร์มเลี้ยงสัตว์แบบเดิมลงร้อยละ 96

สำหรับอุตสาหกรรมนี้ ในปัจจุบันมีบริษัทมากกว่า 75 บริษัทในอุตสาหกรรมเนื้อสัตว์จากการ เพาะเลี้ยงเซลล์เนื้อเยื่อ ที่ผลิตเนื้อวัวและเนื้อไก่ที่มาจากการเพาะเลี้ยงเซลล์เนื้อเยื่อ และคาดการณ์ว่าจะมีสัดส่วนของมูลค่าทางตลาดสูงถึง 25,000 ล้านเหรียญสหรัฐ จากทั่วโลกภายในปี 2573 ตามรายงานของ McKinsey and Company

เนื้อหมูเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ Made in Thailand

ล่าสุดเมื่อ 17 ธ.ค. ที่ผ่านมา คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย ได้เปิดเผยถึงการพัฒนา ‘เนื้อหมูจากการเพาะเลี้ยงเนื้อเยื่อ’ ซึ่งเป็นนวัตกรรมอาหารแห่งอนาคตที่ได้ศึกษาวิจัยกว่า 2 ปีโดยผู้ช่วยศาสตราจารย์ นายสัตว์แพทย์ ดร.เจนภพ สว่างเมฆ จากศูนย์ Veterinary Stem Cell and Bioengineering Innovation Center (VSCBIC) เพื่อเป็นนวัตกรรมทางเลือกในการบริโภคเนื้อสัตว์ โดยไม่จำเป็นต้องเลี้ยงสัตว์ในฟาร์ม ไม่ต้องใช้ทรัพยากรสูง ช่วยรักษาสิ่งแวดล้อมอย่างเป็นรูปธรรม รวมถึงตอบโจทย์ผู้บริโภคด้านคุณค่าด้านโภชนาการและความปลอดภัยทางอาหาร

ซึ่งในทุกเนื้อเยื่อจะมีสเต็มเซลล์ซ่อนอยู่ ทีมวิจัยใช้วิธีการที่พัฒนาขึ้นมาแยกเซลล์นั้นออกมา แล้วนำมาเพาะเลี้ยงให้ห้องทดลองเพื่อเพิ่มจำนวน ถ้าได้เซลล์อย่างเหมาะสม เซลล์นั้นจะเพิ่มจำนวนต่อเนื่องได้เรื่อยๆ สามารถสร้างผลิตภัณฑ์ได้เป็นจำนวนมาก ขึ้นอยู่กับกระบวนการเลี้ยง การผลิตและการสร้างชิ้นเนื้อขึ้นมา

จุดเด่นของเนื้อสัตว์เพาะเลี้ยงคือความสะอาด เครื่องมือและระบบการผลิตเป็นระดับเดียวกับที่ใช้ผลิตยารักษาโรค ทำให้มีความสะอาด - ปลอดภัย แทบไม่มีสิ่งแปลกปลอม โดยจากการวิจัยเป็นเนื้อสุกรในรูปแบบเนื้อแดงและเนื้อสามชั้น เนื่องจากเป็นที่นิยมของผู้บริโภค ส่วนในอนาคตมีการวางแผนเพาะเนื้อเยื่อสัตว์ประเภทอื่นๆ เช่น เนื้อวัว ปลา กุ้ง

โดยผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์เพาะเลี้ยงอยู่ระหว่างขั้นตอนการวิจัย เพื่อเข้าสู่กระบวนการผลิตในโรงงาน และคาดว่าจะสามารถจำหน่ายผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์เพาะเลี้ยงให้ผู้บริโภคได้รับประทานในอีก 2-3 ปี โดยจะผลิตเนื้อออกมาในรูปแบบอาหารแปรรูป เช่น ไส้กรอก แฮม หรือผลิตภัณฑ์เนื้อสัตว์กึ่งสำเร็จรูปหลายแบบที่มีจำหน่ายในร้านสะดวกซื้อ รวมทั้งจะมีการผลิตเนื้อที่มีมูลค่าสูง เช่น สเต็ก วากิว เนื้อสัตว์ปรุงสำเร็จรูปบรรจุหีบห่อออกมาจำหน่าย

ซึ่งในอนาคตเนื้อสัตว์เพาะเลี้ยงจะเป็นอาหารทางเลือก ที่อาจจะเข้ามาทดแทนเนื้อสัตว์ตามธรรมชาติ ดังนั้นประเทศไทยจึงต้องเพิ่มศักยภาพทางการผลิตเพื่อแข่งขันในตลาดโลกเช่นกัน

‘ไทย’ อันดับ 3 ความมั่นคงทางอาหารในอาเซียน 2564

            นิตยสาร the Economist เผยแพร่ดัชนีความมั่นคงทางอาหารโลก ประจำปี 2564 (Global Food Security Index 2021) ประเมินปัจจัยเกี่ยวกับความมั่นคงทางอาหาร ได้แก่ ความสามารถในการหาซื้ออาหาร ความเพียงพอของอาหาร คุณภาพและความปลอดภัยของอาหาร และทรัพยากรธรรมชาติและความยั่งยืน จาก 113 ประเทศทั่วโลก

5 อันดับชาติสมาชิกอาเซียนที่มีความมั่นคงด้านอาหารมากที่สุด

1. อันดับ 15 สิงคโปร์

     (ภาพรวม 77.4 คะแนน / ความสามารถในการหาซื้อ 87.9 คะแนน / ความเพียงพอของอาหาร 82.9 คะแนน / คุณภาพและความปลอดภัย 79.1 คะแนน / ทรัพยากรธรรมชาติและความยั่งยืน 46.7 คะแนน)

2. อันดับ 39 มาเลเซีย

     (ภาพรวม 70.1 คะแนน / ความสามารถในการหาซื้อ 85.6 คะแนน / ความเพียงพอของอาหาร 64.0 คะแนน / คุณภาพและความปลอดภัย 76.3 คะแนน / ทรัพยากรธรรมชาติและความยั่งยืน 46.6 คะแนน)

3. อันดับ 51 ไทย

     (ภาพรวม 64.5 คะแนน / ความสามารถในการหาซื้อ 81.8 คะแนน / ความเพียงพอของอาหาร 57.3 คะแนน / คุณภาพและความปลอดภัย 59.5 คะแนน / ทรัพยากรธรรมชาติและความยั่งยืน 50.8 คะแนน)

4. อันดับ 61 เวียดนาม

     (ภาพรวม 61.1 คะแนน / ความสามารถในการหาซื้อ 68.9 คะแนน / ความเพียงพอของอาหาร 60.4 คะแนน / คุณภาพและความปลอดภัย 64.3 คะแนน / ทรัพยากรธรรมชาติและความยั่งยืน 44.9 คะแนน)

5. อันดับ 64 ฟิลิปปินส์

     (ภาพรวม 60.0 คะแนน / ความสามารถในการหาซื้อ 74.3 คะแนน / ความเพียงพอของอาหาร 53.9 คะแนน / คุณภาพและความปลอดภัย 61.5 คะแนน / ทรัพยากรธรรมชาติและความยั่งยืน 43.6 คะแนน)

หมายเหตุ : อันดับ 1 ได้แก่ ไอร์แลนด์ และอันดับ 113 ได้แก่ บุรุนดี

แหล่งอ้างอิง : คณะสัตวแพทยศาสตร์ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย, สำนักงานที่ปรึกษาการเกษตรต่างประเทศ ประจำกรุงวอชิงตัน ดี.ซี., สำนักงานส่งเสริมการค้าในต่างประเทศ ณ นครแฟรงก์เฟิร์ต, ศูนย์ข้อมูลข่าวสารอาเซียน