อะไรคือกุญแจสำคัญ? ของการบริหารธุรกิจครอบครัว ให้เติบโตอย่างยั่งยืนในยุคดิจิทัล

ธุรกิจครอบครัวยุคดิจิทัล ต้องเผชิญความท้าทายจาก Disruption อยู่ตลอดเวลา เนื่องจากการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี เทรนด์ รวมถึงพฤติกรรมผู้บริโภคจากสถานการณ์รอบตัว ล้วนส่งผลต่อการบริหารธุรกิจครอบครัวแทบทั้งสิ้น

ด้วยเหตุนี้ ผู้นำองค์กรจึงต้องมีกลยุทธ์สำคัญ ที่จะช่วยให้ธุรกิจครอบครัวอยู่รอดได้อย่างราบรื่น ไม่ว่าจะเป็นการปรับตัวให้เท่าทันเทคโนโลยีสมัยใหม่ การเรียนรู้และสร้างเสริมประสบการณ์ด้านการค้า เข้าใจความต้องการตลาด ช่องทางการขาย และปรับปรุงสินค้าให้ตรงกับความต้องการของผู้บริโภค สร้างประสบการณ์ที่ดีให้กับลูกค้า รวมถึงการใช้นวัตกรรมเข้ามาเสริมทัพการบริหารให้ธุรกิจเติบโตในยุคดิจิทัล

บริหารธุรกิจครอบครัวปี 2024 ฝ่ากระแส Disruption เพื่อก้าวสู่ความสำเร็จ

ปี 2024 เต็มไปด้วยความท้าทายสำหรับธุรกิจครอบครัว ท่ามกลางการเปลี่ยนแปลงทางเทคโนโลยี พฤติกรรมผู้บริโภค และการแข่งขันจากผู้เล่นรายใหม่ ๆ ในตลาด ทำให้ธุรกิจครอบครัวต้องปรับตัวเพื่อรับมือกับ "Disruption" หรือการพลิกผันอย่างรุนแรง ซึ่งกลยุทธ์สำคัญที่จะช่วยให้ธุรกิจครอบครัวอยู่รอดและเติบโตท่ามกลางการเปลี่ยนผ่านเหล่านี้ คือการปรับตัวและเรียนรู้ ซึ่งหมายถึงสมาชิกครอบครัวที่มีหน้าที่บริหารงาน ต้องเปิดใจรับการเปลี่ยนแปลง และเรียนรู้พฤติกรรมของผู้บริโภค ปรับปรุงสินค้า นำเทรนด์เทคโนโลยีใหม่ ๆ มาปรับใช้ เช่น ปัญญาประดิษฐ์ (AI) แมชชีนเลิร์นนิ่ง (Machine Learning) บิ๊กดาต้า (Big Data) และควรมุ่งเน้นการพัฒนาทักษะดิจิทัลของสมาชิกในครอบครัวและพนักงาน เพื่อสร้างวัฒนธรรมองค์กรที่สนับสนุนการเรียนรู้และการเปลี่ยนแปลง

นอกจากปัจจัยข้างต้น ธุรกิจครอบครัวยังมีความท้าทายที่ต้องเผชิญในด้านการส่งผ่านธุรกิจครอบครัวไปสู่รุ่นต่อไป โดยเฉพาะเมื่อธุรกิจครอบครัว เป็นรูปแบบองค์กรธุรกิจมีรูปแบบเฉพาะตัว ในการศึกษาเรื่องความยั่งยืนของธุรกิจครอบครัวพบว่า ปัจจัยที่ส่งผลต่อการอยู่รอดของธุรกิจมีอยู่หลายปัจจัย ซึ่งหนึ่งในปัจจัยสำคัญเหล่านั้น คือ “การวางแผนสืบทอดกิจการ” ที่อาจมีผลต่อการทำให้ธุรกิจครอบครัวต้องสะดุด หรือประสบความสำเร็จอย่างงดงาม อย่างไรก็ตาม การวางแผนสืบทอดกิจการที่ดี มักมีอุปสรรคที่ท้าทายอยู่มากเช่นกัน

ทั้งนี้ Steven E. Staugaitis ผู้เชี่ยวชาญแห่งศูนย์ Private Company Excellence ได้สรุป 3 อุปสรรคของการวางแผนการสืบทอดครอบครัว ไว้ดังนี้

เป้าหมายไม่สอดคล้องกัน

เป้าหมายที่ไม่สอดคล้องกัน จะเกิดขึ้นเมื่อทุกฝ่ายไม่เห็นพ้องกันเกี่ยวกับผลลัพธ์ที่คาดหวัง เช่น คนรุ่นอาวุโสอาจยังไม่พร้อมเต็มที่ ที่จะเกษียณตนเองออกจากธุรกิจ และอาจคาดการณ์ว่าทายาทรุ่นต่อไป กำลังผลักดันให้พวกตนเองออกไปจากธุรกิจ ซึ่งสถานการณ์เหล่านี้มีโอกาสรุนแรงขึ้นได้ หากไม่สามารถทำความเข้าใจ หรือรับทราบมุมมองของอีกฝ่ายได้อย่างเต็มที่

ทว่า คนรุ่นต่อไปจะรู้หรือไม่ว่า การที่คนรุ่นอาวุโสจะเดินออกจากธุรกิจไป มีความยากแค่ไหน แล้วคนรุ่นอาวุโสมีความสำคัญมากน้อยเพียงใดที่จะมีส่วนร่วมบางอย่างในธุรกิจนั้นต่อ ขณะที่คนรุ่นอาวุโสจะรู้หรือไม่ว่า ความกังวลที่คนรุ่นต่อไปมีต่อคนรุ่นอาวุโสนั้นมีมากเกินไปหรือไม่ ทุกฝ่ายได้มีการพูดคุยกันเกี่ยวกับเรื่องนี้หรือไม่ เหตุการณ์เช่นนี้มีให้เห็นอยู่มากมาย และด้วยเหตุนี้ กระบวนการสืบทอดจึงอาจมีปัญหาในการเริ่มต้นหรืออาจติดขัดในบางขั้นตอน

แนวทางแก้ไข : หนึ่งในขั้นตอนแรกของกระบวนการเปลี่ยนผ่านในครอบครัว คือ การสร้างแนวทางกลยุทธ์เพื่อเดินหน้าสู่เป้าหมาย (Roadmap) เพื่อให้ทุกคนในครอบครัวเข้าใจตรงกัน

ขาดการมีส่วนร่วม

กรณีนี้เป็นการขาดการมีส่วนร่วมที่เกิดขึ้นพร้อมกับการขาดความสอดคล้องของเป้าหมาย สถานการณ์นี้เกิดขึ้นเมื่อคนรุ่นอาวุโส พัฒนาแผนการสืบทอดโดยไม่ให้คนรุ่นต่อไปมีส่วนร่วม หรือเมื่อคนรุ่นต่อไปเดินหน้าพัฒนาแผนโดยไม่ให้รุ่นอาวุโสเข้ามาเกี่ยวข้อง ซึ่งทั้ง 2 สถานการณ์อาจนำไปสู่ความคับข้องใจ และมักจะไปถึงจุดที่ทั้งสองฝ่ายยอมแพ้และหยุดกระบวนการทั้งหมด รวมถึงความพยายามและความมุ่งมั่นในการพัฒนาแผนการสืบทอดกิจการด้วย และเป็นการยากที่แต่ละฝ่ายจะเข้าใจว่า ทำไมอีกฝ่ายถึงไม่เห็นมุมมองของตน

แนวทางแก้ไข : การใช้เวลาวางแผนล่วงหน้าอย่างเพียงพอและการมีส่วนร่วมของทุกฝ่ายในระหว่างกระบวนการวางแผน เป็นสิ่งที่มีความสำคัญมาก

ไม่ได้สร้างธุรกิจเพื่อความสำเร็จในระยะยาว

เจ้าของธุรกิจครอบครัวจำนวนมาก มักให้ความสำคัญกับการดำเนินการในแต่ละวันมากเกินกว่าจะให้ความสำคัญกับการสร้างกลยุทธ์ในระยะยาว ดังนั้น เมื่อถึงเวลาต้องพูดเรื่องกลยุทธ์ จึงกลายเป็นเหตุการณ์ที่มีการโต้แย้งแทนที่จะเป็นไปตามแผนที่วางไว้แล้ว

ด้วยเหตุนี้ ทางเลือกในการสืบทอดและการเปลี่ยนผ่านจึงมีจำกัดมากขึ้น ส่งผลให้ผลลัพธ์ไม่เป็นไปตามที่คาดหวัง อีกทั้งยังนำไปสู่ความไม่พอใจและความเสียใจได้ในภายหลัง

แนวทางแก้ไข : ธุรกิจครอบครัวควรดำเนินการตามกลยุทธ์ระยะยาวอย่างน้อยหนึ่งอย่างในแต่ละปี ทั้งนี้ การเปลี่ยนแปลงที่เพิ่มขึ้นในเชิงบวกต่อธุรกิจโดยการทำให้เป็นกระบวนการปกติ ไม่เพียงแต่จะทำให้บริษัทแข็งแกร่งขึ้นเท่านั้น แต่ยังทำให้บริษัทมีศักยภาพมากขึ้นและสร้างทางเลือกมากขึ้นเมื่อถึงเวลาที่จะเปลี่ยนผ่านไปยังคนรุ่นต่อไป

ไม่ว่าธุรกิจครอบครัวจะอยู่ในขั้นใด ก็ควรเริ่มเปิดการเจรจาพูดคุยเกี่ยวกับการวางแผนสืบทอดกิจการและดำเนินการต่อไปอย่างสม่ำเสมอ ด้วยว่าการกระทำเช่นนี้ จะช่วยให้แน่ใจว่าอุปสรรคทั่วไปเหล่านี้จะไม่ขัดขวางการสร้างธุรกิจที่แข็งแกร่ง ซึ่งสร้างขึ้นเพื่อให้คงอยู่สำหรับคนรุ่นต่อไป

อย่างไรก็ดี การปรับตัวรับ Disruption ในโลกธุรกิจ ไม่ได้เกิดขึ้นเพียงชั่วข้ามคืน แต่ต้องอาศัยความมุ่งมั่น ความร่วมมือ และกลยุทธ์ที่ชัดเจน ซึ่งธุรกิจครอบครัวที่สามารถปรับตัวได้ จะสามารถฝ่าฟันอุปสรรค ผ่านพ้นปัญหาทุกสถานการณ์ และเติบโตอย่างยั่งยืนในยุคดิจิทัล

ติดตามเทคนิค เคล็ดลับดี ๆ ในการทำธุรกิจครอบครัวโดยผู้เชี่ยวชาญและที่ปรึกษาธุรกิจครอบครัวในบทความตอนหน้า ทาง Bangkok Bank SME

ขอบคุณข้อมูลโดย GURU รับเชิญ : รศ.ดร.เอกชัย อภิศักดิ์กุล คณบดี คณะวิทยพัฒน์ มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย และ ผู้ก่อตั้งบริษัท แฟมส์ จำกัด (FAMZ)

ข้อมูลเพิ่มเติม : www.famz.co.th