การเงินเพื่อความยั่งยืน ทางเลือกที่พร้อมพา SME สู่โลกอนาคต

Topic Summary: การเงินเพื่อความยั่งยืน (Sustainable Financing) เป็นแนวทางที่ช่วยให้ SME เติบโตและแข่งขันในยุคที่ทุกฝ่ายให้ความสำคัญกับความยั่งยืน เพิ่มโอกาสเข้าถึงแหล่งเงินทุน

Content Summary:

• การเงินเพื่อความยั่งยืน (Sustainable Financing) ช่วยให้ภาคธุรกิจเติบโตและแข่งขันได้โดยการมุ่งเน้นที่เกณฑ์สิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล (ESG) ทำให้ธุรกิจเข้าถึงแหล่งเงินทุนที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมได้ง่ายขึ้น

• การเข้าใจ Taxonomy และการปรับแนวทางธุรกิจให้สอดคล้องกับหลักเกณฑ์กิจกรรมสีเขียว ช่วยเพิ่มโอกาสในการเข้าถึงแหล่งทุน

• เริ่มต้นด้วยการประเมินตรวจวัด Carbon Footprint ของธุรกิจและตั้งเป้าหมายด้านความยั่งยืน เพื่อวางแผนลด Carbon  และเตรียมธุรกิจให้พร้อมสำหรับโอกาสในการเติบโตและการลงทุนในอนาคต

ความสามารถในการปรับตัวและรับมือกับการเปลี่ยนแปลงของเทรนด์ต่าง ๆ ถือเป็นปัจจัยสำคัญในการอยู่รอดของผู้ประกอบการ โดยเฉพาะ SME ที่กำลังเผชิญกับความท้าทายรอบด้าน ตั้งแต่การแข่งขันที่ดุเดือด ไปจนถึงแรงกดดันด้านสิ่งแวดล้อมและความคาดหวังจากผู้บริโภค ซึ่งปัจจุบัน การเงินที่เคยเน้นเพียงผลตอบแทนทางตัวเลข กำลังเปลี่ยนทิศทางสู่ “การเงินเพื่อความยั่งยืน” หรือ Sustainable Financing 2.0 ที่ไม่เพียงแต่พิจารณากำไร แต่ยังรวมถึงผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล (ESG) ด้วย

แนวคิดของการเงินเพื่อความยั่งยืน (Sustainable Financing 2.0)

แนวคิดการเงินเพื่อความยั่งยืน คือ การมอง “ผลตอบแทน” ในมิติใหม่ ไม่ใช่แค่รายได้หรือดอกเบี้ย แต่หมายถึงความมั่นคงของธุรกิจในระยะยาว ความเชื่อมั่นของผู้มีส่วนได้ส่วนเสีย และผลกระทบที่ธุรกิจสร้างขึ้นต่อโลกใบนี้ แนวคิดนี้จึงไม่ใช่แค่เทรนด์ แต่คือทิศทางการลงทุนที่สถาบันการเงินและนักลงทุนทั่วโลกให้ความสำคัญการเงินที่คำนึงถึงความยั่งยืน กล่าวคือ นอกจากเรื่องผลกำไรแล้ว ยังต้องให้ความสำคัญกับเรื่องผลกระทบต่อสิ่งแวดล้อม สังคม และธรรมาภิบาล (ESG) ไปพร้อมกัน

เหตุผลที่ SME ต้องให้ความสำคัญกับการเงินเพื่อความยั่งยืน

• ความเชื่อมั่นจากนักลงทุนและสถาบันการเงิน ปัจจุบัน สถาบันการเงินจำนวนมากเริ่มกำหนดเกณฑ์ ESG เป็นหนึ่งในเงื่อนไขในการสนับสนุนเงินทุน ซึ่งส่งผลโดยตรงต่อ SME ที่ต้องการเข้าถึงแหล่งทุน

• เพิ่มโอกาสเข้าถึงแหล่งเงินทุนที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม เช่น Green Loans และ Sustainability-Linked Loans ที่มาพร้อมดอกเบี้ยพิเศษหรือเงื่อนไขผ่อนปรน

• เสริมภาพลักษณ์และความเชื่อมั่นของลูกค้า ธุรกิจที่มีแนวทาง ESG ชัดเจนมักได้รับการยอมรับจากลูกค้าและพันธมิตรในระยะยาว

SME ต้องเตรียมตัวอย่างไรเพื่อเข้าสู่ยุค Sustainable Financing?

ศึกษาหลักเกณฑ์ ESG และ Taxonomy ที่เกี่ยวข้อง

ก่อนอื่น SME ควรเริ่มจากการทำความเข้าใจ ESG (Environmental, Social, and Governance) ซึ่งเป็นกรอบแนวคิดที่นักลงทุนและแหล่งเงินทุนใช้พิจารณาความยั่งยืนของธุรกิจ โดยครอบคลุม 3 มิติหลัก ได้แก่

• E (สิ่งแวดล้อม) เช่น การจัดการของเสีย การปล่อยคาร์บอน

• S (สังคม) เช่น การดูแลแรงงาน ความเท่าเทียม

• G (ธรรมาภิบาล) เช่น ความโปร่งใส การบริหารจัดการองค์กร

อีกหนึ่งหลักเกณฑ์สำคัญที่ SME ต้องรู้จักคือ Green Taxonomy หรือ ระบบการจำแนกกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อม นำมาใช้เพื่อกำหนดว่า “กิจกรรมแบบไหน” ที่ถือว่าสนับสนุนการพัฒนาอย่างยั่งยืน โดยทั่วไป กิจกรรมทางเศรษฐกิจจะถูกพิจารณาว่าเป็นกิจกรรมสีเขียวได้ ก็ต่อเมื่อมีรูปแบบสอดคล้องกับ 3 แนวทางต่อไปนี้

• การจัดกลุ่มกิจกรรมแบบระบุกิจกรรมที่เฉพาะเจาะจง (Whitelist-based taxonomies) โดยระบุโครงการหรือกิจกรรมทางเศรษฐกิจที่สอดคล้องกับเกณฑ์ในแต่ละภาคส่วนหรือภาคส่วนย่อย เช่น Taxonomy ของจีน รัสเซีย มองโกเลีย

• การจัดกลุ่มกิจกรรมตามเกณฑ์การประเมินทางเทคนิค (Technical screening criteria-based taxonomies) โดยกำหนดตัวชี้วัดเชิงปริมาณและเงื่อนไขในการคัดกรองกิจกรรมทางเศรษฐกิจตามวัตถุประสงค์เฉพาะ เช่น Taxonomy ของสหภาพยุโรป (EU Taxonomy) โคลอมเบีย แอฟริกาใต้ 

• การจัดกลุ่มกิจกรรมตามหลักการอย่างกว้าง (Principle-based taxonomies) ซึ่งกำหนดชุดของหลักการหลักสำหรับตลาดโดยไม่ระบุกิจกรรมหรือเงื่อนไขที่สอดคล้อง เช่น Taxonomy ของญี่ปุ่น มาเลเซีย และสมาคมตลาดทุนระหว่างประเทศ (International Capital Market Association: ICMA) 

            ประเมินสถานะปัจจุบันของธุรกิจ

SME ควรเริ่มต้นด้วยการประเมินสถานะปัจจุบันของธุรกิจในด้านการปล่อยก๊าซเรือนกระจก (Carbon Footprint) การใช้พลังงาน น้ำ และทรัพยากรที่สำคัญอื่น ๆ เช่น วัตถุดิบที่ใช้ในการผลิต โดยการคำนวณ Carbon Footprint เป็นการวัดปริมาณการปล่อยก๊าซคาร์บอนไดออกไซด์จากกระบวนการต่าง ๆ ในการดำเนินงานของธุรกิจ ซึ่งจะช่วยให้ธุรกิจเห็นภาพรวมของการดำเนินงานและจุดที่ต้องปรับปรุง รวมถึงสามารถระบุได้ว่าใครเป็นต้นเหตุหลักของการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และจะมีการดำเนินการอย่างไรในการลดการปล่อยคาร์บอนในอนาคต ยิ่งไปกว่านั้น ข้อมูลเหล่านี้ยังช่วยในการจัดทำแผนการพัฒนาและเป้าหมายด้านความยั่งยืนที่จะทำให้ธุรกิจสามารถปรับตัวเข้าสู่เส้นทางการเงินเพื่อความยั่งยืนได้ในระยะยาว

ตั้งเป้าหมายด้านความยั่งยืน

การตั้งเป้าหมายด้านความยั่งยืนเป็นขั้นตอนสำคัญในการปรับเปลี่ยนธุรกิจให้เข้าสู่การดำเนินงานที่ยั่งยืนอย่างจริงจัง โดยอาจรวมถึงการลดการปล่อยคาร์บอน เช่น การตั้งเป้าหมายลดการปล่อยคาร์บอน 20% ภายใน 3 ปี หรือการใช้พลังงานหมุนเวียนมากขึ้น เป้าหมายเหล่านี้จะช่วยให้ธุรกิจมีทิศทางที่ชัดเจนในการดำเนินงานและสามารถติดตามความคืบหน้าได้ง่าย

จัดทำแผนดำเนินงาน

เมื่อธุรกิจได้ตั้งเป้าหมายที่ชัดเจนแล้ว ขั้นตอนถัดมา คือ การจัดทำแผนดำเนินงานที่สามารถปฏิบัติได้จริง โดยแผนงานควรจะมีการกำหนดวิธีการในการดำเนินการ ไม่ว่าจะเป็นการปรับกระบวนการผลิตให้มีประสิทธิภาพมากขึ้น หรือการหันมาใช้พลังงานหมุนเวียน อาทิ การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์เพื่อผลิตพลังงานไฟฟ้าจากแสงอาทิตย์ นอกจากนี้ ยังสามารถปรับเปลี่ยนกระบวนการใช้วัสดุที่ยั่งยืน เช่น การเลือกใช้วัสดุรีไซเคิลหรือวัสดุที่สามารถย่อยสลายได้ 

จัดทำรายงาน ESG

การจัดทำรายงาน ESG เป็นการแสดงถึงความโปร่งใสในการดำเนินงานของธุรกิจ โดยรายงานนี้จะรวมถึงข้อมูลต่าง ๆ เช่น การดำเนินงานด้านสิ่งแวดล้อม การพัฒนาความยั่งยืนในด้านสังคม และธรรมาภิบาล การจัดทำรายงาน ESG จะช่วยให้ธุรกิจสามารถสื่อสารผลลัพธ์ของการดำเนินงานในด้านต่าง ๆ ไปยังผู้ลงทุน ลูกค้า และสาธารณชน นอกจากนี้ ยังเป็นเอกสารที่สำคัญในการขอสินเชื่อจากแหล่งเงินทุนที่มุ่งเน้นการสนับสนุนธุรกิจที่มีความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม การมีรายงานที่โปร่งใสจะเพิ่มความเชื่อมั่นจากผู้ที่สนใจในธุรกิจและเปิดโอกาสในการลงทุนจากแหล่งที่ให้ความสำคัญกับความยั่งยืน

เลือกแหล่งเงินทุนที่เหมาะสม

การเลือกแหล่งเงินทุนที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญในการสนับสนุนการดำเนินงานของธุรกิจ SME ที่มุ่งเน้นความยั่งยืนในอนาคต แหล่งเงินทุนที่เหมาะสม ได้แก่ สินเชื่อสีเขียว (Green Loan) ซึ่งเป็นสินเชื่อที่มุ่งสนับสนุนธุรกิจที่มีโครงการหรือกิจกรรมที่ส่งเสริมการใช้ทรัพยากรอย่างยั่งยืน Sustainability-Linked Loan ที่กำหนดอัตราดอกเบี้ยที่สัมพันธ์กับการบรรลุเป้าหมายด้านความยั่งยืนของธุรกิจ หรือ Green Bond ที่เป็นพันธบัตรที่ใช้เพื่อสนับสนุนโครงการที่เกี่ยวข้องกับการพัฒนาอย่างยั่งยืน เช่น การใช้พลังงานสะอาดหรือการลดการปล่อยคาร์บอน การเลือกแหล่งเงินทุนที่เหมาะสมจะช่วยให้ธุรกิจสามารถใช้เงินทุนในการปรับปรุงและพัฒนากระบวนการให้ยั่งยืนได้อย่างมีประสิทธิภาพ

ความท้าทายของ Sustainable Financing และแนวทางแก้ไข

ข้อกำหนดและเกณฑ์ ESG ที่ซับซ้อน

ข้อกำหนดและเกณฑ์ที่เกี่ยวข้องกับ ESG (Environmental, Social, and Governance) อาจทำให้เกิดความท้าทายสำหรับธุรกิจ SME ที่ต้องการเข้าสู่ระบบการเงินเพื่อความยั่งยืน เนื่องจากเกณฑ์เหล่านี้มีความหลากหลายและซับซ้อน โดยเฉพาะเมื่อธุรกิจต้องเข้าใจและปรับเปลี่ยนกระบวนการภายในองค์กรให้สอดคล้องกับมาตรฐาน ESG ที่กำหนด หากไม่เข้าใจถึงข้อกำหนดเหล่านี้อย่างละเอียด อาจทำให้ธุรกิจไม่สามารถประเมินผลการดำเนินงานได้อย่างแม่นยำหรืออาจเกิดความผิดพลาดในการรายงานข้อมูลต่าง ๆ

แนวทางแก้ไข : เพื่อจัดการกับข้อกำหนดที่ซับซ้อนเหล่านี้ ธุรกิจ SME สามารถใช้แพลตฟอร์มต่าง ๆ ที่ช่วยในการประเมินและจัดการ ESG Score ได้อย่างมีประสิทธิภาพ เช่น การใช้ซอฟต์แวร์ที่สามารถประเมินสถานะ ESG ขององค์กรได้แบบอัตโนมัติและให้คำแนะนำในการปรับปรุงแก้ไข หรือเครื่องมือที่ช่วยในการตรวจสอบและวิเคราะห์ข้อมูล ESG เพื่อให้ธุรกิจมีข้อมูลที่ถูกต้องและสามารถนำไปใช้งานในการตัดสินใจได้ดียิ่งขึ้น

ต้นทุนการดำเนินงานที่อาจเพิ่มขึ้น

การปรับตัวเข้าสู่การเงินเพื่อความยั่งยืนและการดำเนินงานตามหลัก ESG อาจมีต้นทุนเพิ่มขึ้นในระยะแรก เช่น การลงทุนในเทคโนโลยีเพื่อประหยัดพลังงาน การเปลี่ยนแปลงกระบวนการผลิต หรือการจัดทำรายงาน ESG ซึ่งทั้งหมดนี้อาจทำให้ธุรกิจต้องใช้จ่ายมากขึ้นในช่วงแรกก่อนที่จะเห็นผลลัพธ์ในระยะยาว

แนวทางแก้ไข : เพื่อช่วยลดต้นทุนการดำเนินงานที่เพิ่มขึ้น ธุรกิจสามารถใช้เครื่องมือทางการเงินที่ช่วยสนับสนุนการลงทุนในโครงการที่มุ่งเน้นความยั่งยืน เช่น การขอสินเชื่อ SME ที่เกี่ยวข้องกับความยั่งยืน ซึ่งสามารถให้ดอกเบี้ยที่ต่ำกว่า หรือสินเชื่อที่ให้เงื่อนไขดีขึ้นหากธุรกิจสามารถแสดงให้เห็นถึงการพัฒนาในด้าน ESG นอกจากนี้ การใช้เทคโนโลยีที่ช่วยลดต้นทุนในระยะยาว เช่น ระบบพลังงานหมุนเวียน การติดตั้งแผงโซลาร์เซลล์ หรือการใช้เครื่องมือที่ช่วยเพิ่มประสิทธิภาพในการผลิต จะช่วยให้ธุรกิจสามารถลดต้นทุนการดำเนินงานได้ในระยะยาว

ขาดความรู้ความเข้าใจ

หลายธุรกิจ SME อาจประสบปัญหาการขาดความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับหลักการและแนวทางในการดำเนินงานตามหลัก ESG และการเงินเพื่อความยั่งยืน โดยเฉพาะในด้านการจัดการด้านสิ่งแวดล้อมและการประเมิน ESG Score ทำให้ธุรกิจไม่สามารถเข้าใจถึงวิธีการที่เหมาะสมในการขอสินเชื่อ หรือการดึงดูดนักลงทุนที่มุ่งเน้นการลงทุนในธุรกิจที่มีความรับผิดชอบต่อสังคมและสิ่งแวดล้อม

แนวทางแก้ไข : ธุรกิจ SME ควรลงทุนในการอบรมและการศึกษาที่เกี่ยวข้องกับ ESG และ Sustainable Financing เพื่อให้เข้าใจหลักการต่าง ๆ และสามารถนำมาประยุกต์ใช้ในองค์กรได้ นอกจากนี้ การใช้บริการที่ปรึกษาทางการเงินและการเข้าร่วมเวิร์กช็อปหรือสัมมนาที่จัดโดยหน่วยงานภาครัฐหรือเอกชน จะช่วยเพิ่มพูนความรู้และแนวทางที่เหมาะสมในการเตรียมตัวสำหรับการขอสินเชื่อหรือการลงทุนจากแหล่งเงินทุนที่มุ่งเน้นความยั่งยืน ทำให้ธุรกิจสามารถปรับตัวและพัฒนาแนวทางที่เหมาะสมตามสถานการณ์ขององค์กรได้อย่างมีประสิทธิภาพ

บทสรุปและแนวทางสู่ความสำเร็จ

Sustainable Financing หรือการเงินเพื่อความยั่งยืน คือกุญแจสำคัญที่ช่วยให้ SME สามารถเติบโตและแข่งขันในยุคที่ทุกฝ่ายให้ความสำคัญกับความยั่งยืนและการดูแลสิ่งแวดล้อม ธุรกิจที่สามารถปรับตัวตามหลักเกณฑ์ของ ESG (Environmental, Social, and Governance) และ Taxonomy จะสามารถเข้าถึงแหล่งทุนที่สนับสนุนกิจกรรมที่เป็นมิตรกับสิ่งแวดล้อมได้ง่ายขึ้น

SME สามารถเริ่มต้นได้เลยวันนี้ โดยการประเมิน Carbon Footprint ขององค์กรและวางแผนตามแนวทาง ESG โดยกำหนดเป้าหมายที่ชัดเจน เช่น การลดการปล่อยคาร์บอนหรือการใช้พลังงานหมุนเวียน ซึ่งถือเป็นก้าวสำคัญที่จะช่วยให้ธุรกิจของคุณสามารถสร้างความยั่งยืนและเตรียมพร้อมสำหรับอนาคตที่ดีกว่า

ข้อมูลอ้างอิง

1. What is green taxonomy?. สืบค้นเมื่อวันที่ 6 เมษายน 2568 จาก https://www.thecorporategovernanceinstitute.com/insights/lexicon/what-is-green-taxonomy/?srsltid=AfmBOopLSOjkcS_Ih8-vEDSZ3VbZA_mo8BNBvdWcXsEv_bK_GvgWhZb0 

2. Sustainable finance. สืบค้นเมื่อวันที่ 6 เมษายน 2568 จาก https://kpmg.com/dp/en/home/industries/environmental-social-governance/sustainable-finance.html 

3. Financing SMEs for sustainability: Drivers, Constraints and Policies. สืบค้นเมื่อวันที่ 6 เมษายน 2568 จาก https://www.oecd.org/content/dam/oecd/en/publications/reports/2022/12/financing-smes-for-sustainability_19414952/a5e94d92-en.pdf