“โมเดิร์น ฟาร์ม” ทางเลือกที่จะพัฒนาภาคเกษตรให้ยั่งยืน

การพัฒนาภาคการเกษตรของไทย ให้สอดคล้องกับยุทธศาสตร์การพัฒนาประเทศ 20 ปี ภายใต้กรอบ “ไทยแลนด์ 4.0 “ นอกจากที่จะมีการพลักดันภาคการเกษตรของไทยเข้า สู่ “เกษตรสมัยใหม่” หรือ  “สมาร์ท ฟาร์มเมอร์” (Smart Farmer)  คือ “เกษตรอัจฉริยะ” หรือ ผู้นำเกษตรกรมืออาชีพ พร้อมกับมีการนำเทคโนโลยีมาใช้ในฟาร์มเกษตร หรือที่เรียกว่า “สมาร์ท ฟาร์มมิ่ง” (Smart Farming) และปั้น หรือการสร้าง เด็กรุ่นใหม่ ที่เรียกว่า “ยัง สมาร์ท ฟาร์มเมอร์” (Yang Smart Farmer) คือเกษตรกรเด็กรุ่นใหม่ที่หันมาใช้นวัตกรรมและเทศโนโลยีมากขึ้นแล้ว สิ่งหนึ่งที่บรรดานักการเกษตรสมัยใหม่ ไม่ควรที่จะมองข้าม คือการปรับปรุงระบบของฟาร์มสู่ระบบ “ฟาร์มแบบใหม่” ซึ่งเป็นหนึ่งในหัวใจสำคัญของ “เกษตรสมัยใหม่” หรือ “โมเดิร์นฟาร์ม” (Modern Farm) ปัจจุบันเริ่มแล้ว ที่พบเห็นชัดเจรคือในแปลงปลูกอ้อย โดยเฉพาะ “มิตรผลโมเดิร์นฟาร์ม”

หัวใจสำคัญของระบบโมเดิร์นฟาร์ม คือ การนำเครื่องจักรกลการเกษตรเข้ามาช่วยทำงานในไร่ หรือในฟาร์ม ไม่ว่าจะเครื่องไถ่หน้าดิน เครื่องขึ้นแปลงปลูก เครื่องเพาะปลูก เครื่องใส่ปุ๋ย เครื่องพ่นสารควบคุมวัชพืช รถเก็บเกี่ยว  และรถบรรทุกขนส่งผลผลิต โดยเครื่องจักรเหล่านี้ นอกจากจะช่วยลดแรงงานคนที่ขาดแคลนแล้ว ยังช่วยลดขั้นตอน และเวลาการทำงานในไร่ได้มากขึ้นด้วย หากมีการวางแผนการจัดการแปลงที่ดี

กระนั้นในการที่จะนำระบบโมเดิร์นฟาร์มมาใช้สำหรับการเพาะปลูกหัวใจสำคัญ ในการใช้เครื่องจักรกลให้เกิดประสิทธิภาพสูงสุด จำเป็นต้องจัดรูปแบบแปลง หรือ Farm Layout อย่างในแปลงอ้อยของ “มิตรผลโมเดิร์นฟาร์ม” พบว่าจัดรูปแบบแปลง นอกจากจะช่วยให้เครื่องจักรทำงานได้อย่างมีประสิทธิภาพแล้ว ยังลดการเหยียบย่ำบนตออ้อย ลดการบดอัดของชั้นดิน ลดความเสียหายจากการเก็บเกี่ยว รวมไปถึงช่วยยืดอายุการไว้ตอได้อีกด้วย

1.ทิศทางการปลูก ความยาวของแถวอ้อย (ไม่ต่ำกว่า 250 เมตร กลับรถน้อยที่สุด)

2.ทิศทางการระบายน้ำ การกำหนดผังการระบายน้ำในแปลงอย่างเหมาะสมตั้งแต่ต้น ไม่ให้มีการท่วมขังในแปลง ช่วยลดความเสียหายของอ้อยได้

3.พื้นที่หัวแปลง ควรกว้าง 6 เมตร ระดับต่ำกว่าเบด ปลูกหญ้าคลุมดิน และตัดให้สั้น

4.ระยะห่างระหว่างร่อง 85 เมตร

5.ถนนหลัก กว้าง 6 เมตร และถนนรอง กว้าง 3 เมตร

6.แหล่งน้ำชลประทาน ทิศทางการส่งน้ำ และวิธีการให้น้ำ

7.โรงเรือนเก็บเครื่องจักรและปัจจัยการผลิต

8.พื้นที่รวบรวมอ้อยในไร่ (Cane yard)

ระบบ Modern Farm เริ่มต้นมาอย่างไร? เริ่มจากการเตรียมแปลงปลูก เพราะถือว่าส่วนสำคัญที่จะช่วยให้พืช หรืออ้อยที่ปลูกสามารถเจริญเติบโตได้ดี มีการควบคุมการทำแปลง กำหนดขนาดของแปลง เพื่อที่จะให้ผู้ปลูกพืชสามารถดูแนวระยะปลูกได้ง่ายขึ้น ส่วนอุปกรณ์ที่ใช้ไถหน้าดินเตรียมแปลงปลูกนั้นต้องมีความเหมาะสม เมื่อไถพรวนดินแล้วสามารถปลูกได้ทันที

ส่วนระยะร่องคันดินที่ใช้ในการปลูกอ้อยควรมีระยะการยกหน้าดินให้มีความสูงประมาณ 15-20 เซนติเมตร ซึ่งเป็นระยะปลูกที่เหมาะสม ต้นอ้อยสามารถเจริญเติบโตได้ดี หากทำครบ 4 เสาหลักนี้แล้ว โอกาสความยั่งยืนของการปลูกอ้อยและผลผลิตอ้อยต่อไร่นั้นจะมีมากขึ้น เนื่องจากมีการบำรุงดินพร้อมกับลดการไถพรวนดินทำให้จุลินทรีย์ในดินไม่ตายไป

ข้อดีของการทำแปลงปลูกอ้อยแบบโมเดิร์นฟาร์ม หรือ เกษตรสมัยใหม่คือ การลดแรงงานคน อีกทั้งสามารถลดค่าใช้จ่ายด้านแรงงานที่ขาดแคลนลงได้ โดยหากใช้ระบบโมเดิร์นฟาร์มเข้ามาจัดการกับแปลงปลูกอ้อยสามารถใช้คนงานปลูกอ้อยแค่ 2 ถึง 4 คน เท่านั้น จากเดิมที่ต้องใช้คนงานปลูกอ้อย 6 ถึง 8 คน แล้วยังต้องใช้เครื่องมือขนาดใหญ่เพื่อลากท่อนพันธุ์ ทำให้สิ้นเปลืองปริมาณน้ำมันไปอีกด้วย

สรุปเป้าหมายสำคัญในการนำระบบโมเดิร์นฟาร์มมาใช้ คือเพื่อเพิ่มประสิทธิภาพการจัดการไร่ ลดการใช้ทรัพยากรทั้งวัตถุดิบ วัสดุอุปกรณ์ และแรงงาน ส่งผลให้ต้นทุนต่อไร่ลดต่ำลง เกษตรกรจะได้มีเวลาในที่จะไปทำกิจกรรมอื่น ๆ ได้มากขึ้น

ดังนั้นการนำระโมเดิร์นฟาร์มมาใช้ ต้องเน้นตั้งแต่ต้นน้ำหรือเพาะปลูก ที่ต้องทำเกษตรแบบแม่นยํา (Precision Farming) ด้วยระบบสารสนเทศ พัฒนาระบบน้ำ  ต้องเทียบเคียงกับประสิทธิภาพ / คุณภาพ  ที่สำคัญต้องรวมกลุ่มเพื่อใช้เครื่องจักรกลอย่างอย่างคุ้มค่า หรือต้องรับจ้างการผลิต เพื่อใช้เครื่องจักรทํางานให้เต็มประสิทธิภาพ (Utilization) และต้องนำหลักปรัชญาเศรษฐกิจพอเพียงมาใช้ด้วย

ในส่วนของกลางน้ำคือแปรรูป เพื่อพัฒนาประสิทธิภาพ และลดต้นทุน ด้วยการใช้เทคโนโลยีที่ทันสมัย สร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ให้เกิดความหลากหลายตามความต้องการตลาด และพัฒนาคุณภาพผลิตภัณฑ์ ให้ได้ตามมาตรฐานสากล  ขณะที่ปลายน้ำหรือตลาด คือต้องพัฒนาช่องทางการตลาดใหม่ๆ  สร้างตราสินค้า (Brand) การขยายตัวไปยังอุตสาหกรรมอนาคต (New S-Curve) และจัดตั้งวิสาหกิจเพื่อสังคมโดยเอกชน ร่วมมือกับท้องถิ่นเป็นต้น