ศึกษาแนวคิดการบริหารธุรกิจครอบครัวไทย สู่ Case Study เพื่อผู้ประกอบการปรับใช้ได้ประโยชน์

บทความก่อนหน้านี้ ได้พาไปศึกษาแนวคิดการบริหารธุรกิจครอบครัว (Family Business) ที่ประสบความสำเร็จ จากธุรกิจครอบครัวต่างประเทศ

ดังนั้นเพื่อให้เห็นภาพที่ชัดขึ้น Bangkok Bank SME จึงขอพาไปถอดรหัสความสำเร็จจากกรณีศึกษาธุรกิจครอบครัวในประเทศไทย กับเส้นทางและแนวคิด พร้อมกลยุทธ์เด็ด ทำอย่างไร? ให้ธุรกิจครอบครัว (Family Business) ประสบความสำเร็จ

บริษัท กรไทย จำกัด ผู้ผลิตและจัดจำหน่าย ผลิตภัณฑ์อาหารและเครื่องดื่มแปรรูปในแบบสเปรย์ดราย ภายใต้การบริหารของ คุณวัชรลักขณ์ ตัณฑ์สกุล ทายาทธุรกิจรุ่นที่ 2 ซึ่งใช้ประสบการณ์สานต่อธุรกิจครอบครัว (Family Business) จากการเก็บเกี่ยวประสบการณ์จากเป็นผู้ตรวจสอบบัญชีที่บริษัทเอกชนในต่างประเทศมานานหลายปี จนมีความเชี่ยวชาญ นำองค์ความรู้ในการด้านการจัดการบัญชีและทักษะด้านบริหารการเงิน และนำระบบเทคโนโลยีสารสนเทศ (IT) ที่ทันสมัยมาประยุกต์ใช้ภายในองค์กร 

พร้อมทั้งมีการวางระบบจัดซื้อและระบบบัญชีให้มีมาตรฐานและโปร่งใสตรวจสอบได้ง่าย จนประสบความสำเร็จมีรายได้ที่เติบโตและสามารถสร้างผลกำไรให้บริษัทได้เพิ่มมากขึ้นภายในระยะเวลาอันรวดเร็ว จนกระทั่งปี 2564 สามารถทำรายได้กว่า 3.6 พันล้านบาท จากในช่วงแรกที่คุณวัชรลักขณ์เข้ามาบริหารบริษัทมีรายได้เพียง 800 ล้านบาท ทำให้ปัจจุบันบริษัท กรไทย จำกัด เติบโตได้อย่างมั่นคงจนเป็นที่ยอมรับในตลาดระดับสากล จนก้าวเข้าสู่ 4 ทศวรรษ

 

บริษัท กิจสยาม พาร์ทเวิร์คส์ จำกัด เป็นธุรกิจครอบครัว (Family Business) ซึ่งผลิตชิ้นส่วนและอุปกรณ์เสริมสำหรับยานยนต์ ก่อตั้งกิจการมาเมื่อ 50 ปีที่แล้ว ปัจจุบันบริหารความสำเร็จผ่านทายาทธุรกิจรุ่นที่ 2 คุณชาลี เกียรติทวีทรัพย์ ที่มีแนวคิดสานต่อธุรกิจครอบครัวจากรุ่นคุณพ่อคุณแม่ซึ่งเป็นผู้ก่อตั้งให้มีความเชื่อใจ

เนื่องจากมีการวางรากฐานไว้เป็นอย่างดี ดังนั้น จึงต้องมีวิสัยทัศน์ในการพาธุรกิจก้าวไปสู่เป้าหมายข้างหน้า พร้อมทั้งต้องแสดงศักยภาพในการทำงานอย่างเต็มความสามารถเพื่อเป็นการพิสูจน์ตัวเอง โดยมีการเรียนรู้ระบบงานในองค์กรเพื่อให้เข้าใจการบริหารธุรกิจอย่างถ่องแท้ตั้งแต่ระดับพื้นฐาน ทั้งเรื่องการเงิน การจัดซื้อ รวมถึงการผลิต

พร้อมทั้งมีการพัฒนาตนเองอย่างไม่หยุดยั้ง ทั้งทักษะการบริหารจัดการ การบริหารต้นทุน การบริหารบุคลากร รู้จักวางแผนและประเมินความเสี่ยงอย่างรอบด้าน พร้อมทั้งนำประสบการณ์ที่ได้เรียนรู้จากนักธุรกิจที่ประสบความสำเร็จหรือคำแนะนำจากผู้เชี่ยวชาญมาพัฒนาหรือปรับใช้ในการบริหารธุรกิจครอบครัวอย่างสม่ำเสมอ ที่สำคัญต้องรู้จักให้โอกาสคนอื่นเช่นเดียวกับที่พ่อแม่เคยให้โอกาส

บริษัท ขอนแก่นแหอวน จำกัด อีกหนึ่งตัวอย่างธุรกิจครอบครัว (Family Business) ที่ผงาดสู่ระดับโลกได้สำเร็จ จากร้านโชห่วยในรุ่นพ่อ ที่ช่วยกันพัฒนาจากพี่น้องสามคนของตระกูล ‘เสรีโยธิน’ จนขยายกิจการเป็นบริษัทผู้ผลิตและจำหน่ายแห อวน ตาข่าย และอุปกรณ์การประมง การเกษตร ภายใต้แบรนด์สินค้าตรา ‘เรือใบ’ หรือ SHIP ในนามบริษัทขอนแก่นแหอวน จำกัด หรือ KKF จากแนวคิดธุรกิจครอบครัวของ คุณบวร เสรีโยธิน ประธานกรรมการบริหาร บริษัท ขอนแก่นแหอวน จำกัด หนึ่งในผู้ก่อตั้งธุรกิจแหอวนระดับโลกจากสามพี่น้องตระกูลเสรีโยธิน

นอกจากนี้ ยังมีแนวคิดสำคัญในการบริหารธุรกิจ คือผู้บริหารมาจากคนในตระกลูทั้งหมด โดยแบ่งหน้าที่ให้สอดคล้องกับความชำนาญของแต่ละบุคคล พร้อมทั้งมีการจัดการธุรกิจแบบ ‘ธรรมนูญครอบครัว’ ซึ่งเป็นการสร้างข้อตกลงร่วมกันระหว่างสมาชิกในครอบครัว โดยสมาชิกที่เกี่ยวข้องจะมีส่วนร่วม มีสิทธิ์และเสียงในการสร้างข้อตกลงต่างๆ ขึ้นมา โดยมีการประชุมกงสีทุกไตรมาส ไม่น้อยกว่า 2 ครั้งต่อปี ในขณะที่มีการประชุมสภาครอบครัว ก็มีการสังสรรค์ร่วมกัน เพื่อให้แต่ละเจเนอเรชันเรียนรู้ซึ่งกันและกันให้มากขึ้น เพราะเชื่อว่าว่าถ้ามีความสามัคคีกันจะทำให้แข็งแกร่งและอยู่ได้อย่างยั่งยืน จึงพยายามปลูกฝังให้ตระหนักร่วมกัน

ขอนแก่นแหอวนถือเป็นต้นแบบการบริหารจัดการธุรกิจครอบครัว (Family Business) ที่ดีเยี่ยมมากว่า 44 ปี นับว่าเป็นตระกูลที่สามารถสร้างกิจการครอบครัวให้เติบใหญ่และประสบความสำเร็จทางธุรกิจ โดยยังรักษาความเป็นครอบครัวที่มีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน

ปัจจุบันนอกจากเป็นผู้สร้างธุรกิจแหอวนระดับโลกแล้วนั้น ขอนแก่นแหอวนยังแตกไลน์ธุรกิจอีกมากมายเพื่อรองรับทายาทธุรกิจรุ่นต่อไปในการบริหารธุรกิจในอนาคตอีกด้วย

จากกรณีศึกษาแนวคิดในการบริหารธุรกิจครอบครัว (Family Business) ในประเทศไทย สรุปได้ว่า แนวคิดการสืบทอดธุรกิจแต่ละครอบครัวมีความแตกต่างกันออกไป และไม่มีสูตรสำเร็จที่ตายตัว แต่กรณีศึกษาข้างต้น ถือเป็นต้นแบบกรณีศึกษาในการประกอบธุรกิจครอบครัวที่ดี ซึ่งสามารถถอดรหัส 5 ข้อสำคัญ ในการสร้างธุรกิจครอบครัวให้ประสบความสำเร็จได้ดังนี้..

            

แนวคิดสำคัญในการบริหารธุรกิจ คือผู้บริหารมาจากคนในตระกลูทั้งหมด โดยแบ่งหน้าที่ให้สอดคล้องกับความชำนาญของแต่ละบุคคล พร้อมปลูกฝังและสนับสนุนการสืบทอดธุรกิจครอบครัวด้วยความสมัครใจ

สานต่อธุรกิจครอบครัว (Family Business) ด้วยแนวคิดสร้างความเชื่อใจให้รุ่นส่งมอบ เนื่องจากธุรกิจครอบครัวมีการวางรากฐานไว้เป็นอย่างดี ดังนั้นจึงต้องแสดงศักยภาพในการทำงานอย่างเต็มความสามารถเพื่อเป็นการพิสูจน์ตัวเอง โดยมีการเรียนรู้ระบบงานในองค์กร ไม่ว่าจะเป็นการผลิต การขาย ไปจนกระทั่งการบริหาร เพื่อให้เข้าใจการบริหารธุรกิจอย่างถ่องแท้ 

เป็นแนวคิดที่หาประสบการณ์จากที่อื่น บ่มเพาะตัวเองจนได้รับความเชื่อใจจากผู้บริหารรุ่นส่งมอบเริ่มจากเป็นพนักงานทั่วไป พิสูจน์ตัวเองด้วยการนำองค์ความรู้และประสบการณ์จากการทำงานในต่างประเทศมาพัฒนาธุรกิจครอบครัว ซึ่งสิ่งเหล่านี้ล้วนเป็นปัจจัยสำคัญที่ทำให้ตนเองในฐานะที่เป็นทายาทธุรกิจ

หลายธุรกิจครอบครัวที่ประสบความสำเร็จเกิดจากแนวคิด ‘ธรรมนูญครอบครัว’ ซึ่งเป็นการสร้างข้อตกลงร่วมกันระหว่างสมาชิกในครอบครัว โดยสมาชิกที่เกี่ยวข้องจะมีส่วนร่วม มีสิทธิและเสียงในการสร้างข้อตกลงต่างๆ ขึ้นมา เนื่องจากเป็นธุรกิจครอบครัว (Family Business) และมีหลายเจนเนอเรชั่น จึงจำเป็นต้องสร้างหลักเกณฑ์ที่เป็นธรรมให้กับทุกคนในครอบครัว เพื่อให้ธุรกิจครอบครัวประสบความสำเร็จอย่างยั่งยืน

การมีคุณธรรมจริยธรรม ไม่ฉวยโอกาสหาผลประโยชน์ซึ่งกันและกัน ทำให้ครอบครัวอยู่ได้ยืนยาว เมื่อครอบครัวอยู่ได้ยืนยาว ธุรกิจก็ไม่แตกแยก และหน้าที่ของครอบครัวคือทำให้ธุรกิจอยู่ในครรลองคลองธรรม ซึ่งสิ่งนี้จะนำพาธุรกิจให้อยู่อย่างมั่นคงและยังรักษาความเป็นครอบครัวที่มีความเป็นอันหนึ่งอันเดียวกัน นอกจากนี้ การทำทุกอย่างบนความถูกต้อง และบริหารอย่างโปร่งใสในทุกๆ ด้าน เป็นตัวอย่างที่ดีให้กับพนักงาน ส่งผลให้องค์กรเติบโตต่อไป

จากกรณีศึกษาธุรกิจครอบครัว (Family Business) จากต่างประเทศและธุรกิจครอบครัวในประเทศไทย คงบอกไม่ได้ว่าโมเดลการบริหารธุรกิจและแนวคิดการสืบทอดใดเป็นโมเดลที่ดีที่สุด เพราะแต่ละโมเดลต่างก็มีจุดเด่น จุดด้อยที่แตกต่างกันออกไป รวมทั้งมีรากเหง้า ภูมิหลังทางสังคม วัฒนธรรม และค่านิยมที่แตกต่างกันในแต่ละพื้นที่ แต่สามารถหยิบยกข้อดีของแต่ละธุรกิจมาปรับใช้ตามความเหมาะสมได้ เช่น การสั่งสมประสบการณ์จากนอกบริษัท ก่อนเข้ามาบริหารธุรกิจครอบครัว รวมทั้งไม่ฉวยโอกาสหาผลประโยชน์ซึ่งกันและกัน

แน่นอนว่าเส้นทางแห่งความสำเร็จของธุรกิจแต่ละครอบครัวนั้นไม่มีสูตรตายตัว ดังนั้นผู้นำธุรกิจจึงจำเป็นต้องวางแผน และสร้างกลยุทธ์ให้เหมาะสมกับธุรกิจของตนเอง ตลอดจนแสวงหาความรู้ใหม่ๆ วิธีคิดใหม่ๆ อย่างไม่หยุดนิ่ง เพื่อประยุกต์ใช้ในธุรกิจครอบครัว (Family Business) ท่ามกลางความท้าทายใหม่ๆในยุคปัจจุบัน

แหล่งอ้างอิง : หนังสือวางแผนสืบทอดธุรกิจครอบครัวอย่างยั่งยืน เขียนโดย คุณกิติพงศ์  อุรพีพัฒนพงศ์, รศ.ดร.เอกชัย อภิศักดิ์กุล คณบดีคณะวิทยพัฒน์และผู้อำนวยการศูนย์ธุรกิจครอบครัว มหาวิทยาลัยหอการค้าไทย, คุณนวพล วิริยะกุลกิจ ผู้อำนวยการสถาบันธุรกิจครอบครัวแห่งเอเชีย (Family Business Asia)