ทำความรู้จัก ธุรกิจจัดการพลังงานไทย (ESCO) ทางออกธุรกิจ SME ไทย สร้างความมั่นคง 3 ด้าน (เศรษฐกิจ พลังงาน สิ่งแวดล้อม)

ESCO หรือ Energy Service Company คือ บริษัทจัดการพลังงาน เป็นหนึ่งในธุรกิจเกิดใหม่เมื่อประมาณ 10 กว่าปีที่ผ่านมา เพื่อเป็นกลไกสำคัญในการจัดการพลังงานภาคอุตสาหกรรมให้เกิดประสิทธิภาพและประโยชน์สูงสุด เพราะการจัดการพลังงานภาคอุตสาหกรรม จำเป็นต้องมีที่ปรึกษา ชี้นำให้ผู้ประกอบการภาคอุตสาหกรรมเห็นความสำคัญ และตัดสินใจกล้าลงทุนด้านการจัดการพลังงาน ดังนั้นบทบาทสำคัญของบริษัทจัดการพลังงาน คือ การสร้างความเชื่อมั่น และรับประกันผลประหยัดด้านพลังงานให้กับอุตสาหกรรม

ทำให้ภาคธุรกิจจำเป็นต้องเร่งเรียนรู้นวัตกรรมด้านพลังงาน ควบคู่ไปกับการพัฒนาประสิทธิภาพด้านการผลิต ตลอดจนการเชื่อมโยงอุปกรณ์และระบบต่างๆ ผ่านเครือข่ายอินเทอร์เน็ต นำไปสู่ Smart Industry อันเป็นกลไกสำคัญในการขับเคลื่อนการปฏิรูปกระบวนการผลิต การดำเนินธุรกิจ ควบคู่ไปกับการลดต้นทุนด้านพลังงาน และเพิ่มขีดความสามารถในการแข่งขันกับต่างประเทศ

บริษัทจัดการพลังงาน (Energy Service Company) หรือเรียกสั้น ๆ ว่า ESCO คือ องค์กรหรือหน่วยงานทั้งภาครัฐและเอกชน ที่ดำเนินธุรกิจเกี่ยวกับการพัฒนาโครงการอนุรักษ์พลังงานแบบครบวงจร (Turnkey) โดย ESCO จะเป็นผู้รับผิดชอบภารกิจต่าง ๆ แทนอาคารหรือโรงงาน ตั้งแต่การออกแบบโครงการ การขออนุญาตก่อสร้าง การหาแหล่งเงินทุน การติดตั้ง ตลอดจนการตรวจวัดเพื่อพิสูจน์ผลประหยัด โดยที่ ESCO จะต้องรับประกันผลการประหยัด หมายความว่า ถ้าไม่สามารถประหยัดได้ตามที่ตัวเองสัญญาไว้ก็จะต้องจ่ายเงินชดเชยให้ผู้รับบริการ ผู้เข้ามาทำธุรกิจ ESCO จึงต้องตระหนักในการบริหารจัดการที่ได้มาตรฐานเพื่อสร้างความเชื่อมั่นให้กับผู้ใช้บริการ

1. ผู้ให้บริการ ได้แก่ บริษัทจัดการพลังงาน (Energy Service Company; ESCO)

2. ผู้รับบริการ ได้แก่ ผู้ประกอบการต่าง ๆ ที่ต้องการใช้บริการด้านการอนุรักษ์พลังงานและ/หรือพลังงานทดแทนจาก ESCO

3. แหล่งทุน เป็นผู้ให้การสนับสนุนเงินลงทุนเพื่อการอนุรักษ์พลังงานและ/หรือพลังงานทดแทน ได้แก่ สถาบันการเงิน ธนาคาร หรือ ESCO เป็นต้น

สำหรับการส่งเสริมการอนุรักษ์พลังงานโดยบริษัทจัดการพลังงาน ESCO ได้ถูกกำหนดเป็นหนึ่งในยุทธศาสตร์หลักภายใต้แผนอนุรักษ์พลังงาน 20 ปี ที่ยังคงต้องมีการส่งเสริมอย่างต่อเนื่อง โดยหลักการที่สำคัญของ ESCO เป็นการดำเนินการประหยัดพลังงานในลักษณะที่มีการรับประกันผลประหยัดให้กับเจ้าของโครงการ และการชดเชยหากผลที่ได้รับไม่เป็นตามข้อตกลงตามสัญญา โดยมีการตรวจวัดพิสูจน์ผลประหยัดที่ชัดเจน

ในการผลิตชิ้นงานจำนวนมาก ๆ ต้นทุนพลังงานจะคิดประมาณ 4% ของต้นทุนทั้งหมด ขณะที่การผลิตชิ้นงานที่มีความซับซ้อนต้นทุนพลังงานจะคิดเป็น 2% ตรงนี้หากมีการนำมาบริหารจัดการพลังงานที่ดีจะสามารถลดต้นทุนพลังงานได้ถึง 15-20% ซึ่งจะทำให้ลดต้นทุนสินค้าลงได้ประมาณ 1% หากค่ากำไรไม่สูงมากนัก จะสามารถแปรเปลี่ยนเป็นกำไรได้ถึง 20% เลยทีเดียว ในขณะที่บริษัททั่วไปมักจะมุ่งเน้นการจัดทำงบประมาณเพื่อเพิ่มยอดขาย แต่ไม่ใช่เรื่องง่ายนัก แต่การเพิ่มผลกำไรด้วยการลดต้นทุนด้านพลังงานจะสามารถเพิ่มผลกำไรได้อย่างมั่นคงและยั่งยืน

สมาคมบริษัทจัดการพลังงานไทย (ESCO) เปิดเผยว่า ปัจจุบันภาคเอกชนตื่นตัวในการลงทุนด้านบริหารจัดการพลังงานมาก โมเดลนี้มีการใช้ในต่างประเทศและประสบความสำเร็จมาแล้ว เช่น ประเทศสหรัฐอเมริกา เยอรมนี และเกาหลีใต้ ซึ่งสามารถลดต้นทุนด้านพลังงานได้อย่างต่ำ 20 - 30% ต่อปีและบางแห่งลดได้สูงสุด 50% ต่อปี ซึ่งหากประเทศไทยสามารถทำตามได้ก็จะส่งผลให้ภาครัฐลดค่าใช้จ่ายลง 1 หมื่นล้านบาทต่อปีและขึ้นเป็นผู้นำด้านพลังงานทดแทน

สำหรับการจัดประเภท (ESCO Classification of ESCO in Thailand) จากการรวบรวมข้อมูลธุรกิจบริษัทจัดการพลังงานในประเทศไทย ซึ่งได้ดำเนินกิจการในปัจจุบัน และได้พัฒนาองค์กรมาจากหลากหลายประเภท ซึ่งแต่ละบริษัทมีความเชี่ยวชาญ หรือมีอุปกรณ์และเทคโนโลยีที่แตกต่างกัน จึงทำให้สามารถแบ่งรูปแบบการลงทุนเพื่อการอนุรักษ์พลังงาน ได้ 3 ประเภทหลัก ๆ ดังนี้

ผู้รับบริการลงทุนและทำการกู้เงินจากแหล่งทุนโดยตรง พร้อมกับมีการจัดทำสัญญาพลังงานระหว่างผู้กู้กับแหล่งทุนโดยมี ESCO รับประกันผลการประหยัดพลังงานให้ผู้กู้ว่าค่าพลังงานที่สามารถประหยัดได้ของโครงการจะเท่ากับหรือมากกว่าค่าใช้จ่ายที่ผู้รับบริการจะต้องจ่ายในการลงทุนถ้าหากค่าพลังงานที่ประหยัดได้จริงต่ำกว่าผลประหยัดที่กำหนดในสัญญารับประกันฯแล้ว ESCO จะเป็นผู้ออกเงินส่วนที่ขาดให้กับผู้บริการ แต่ในทางตรงข้าม หากผลการประหยัดสูงกว่าที่กำหนด ผู้รับบริการต้องแบ่งวงเงินส่วนที่ประหยัดนี้ให้กับ ESCO

ESCO จะเป็นผู้กู้เงินหรือหาแหล่งเงินให้ และดำเนินการตามแผนประหยัดพลังงานโดยผู้รับบริการมีหน้าที่จ่ายเงินตอบแทนเป็นค่าบริการ และนำเอาค่าพลังงานที่ประหยัดได้มาแบ่งผลประโยชน์ ที่เรียกว่า Shared Saving สัดส่วนของจำนวนเงินตอบแทนจากการประหยัดพลังงานที่ต้องแบ่งให้ ESCO จะมากกว่ารูปแบบแรก เพราะ ESCO ต้องแบกรับความเสี่ยงและค่าใช้จ่ายที่ได้ลงทุนให้ก่อนรูปแบบการลงทุนเพื่อการอนุรักษ์พลังงาน 

ESCO จะเป็นผู้รับสัมปทาน ESCO จะเข้าปรับปรุงอุปกรณ์จ่ายพลังงานและเป็นผู้ปฏิบัติการจ่ายพลังงาน โดยผู้รับบริการมีหน้าที่จ่ายเงินตอบแทนเป็นค่าพลังงานต่อหน่วยที่ต่ำลงกว่าเดิม เรียกว่า Guaranteed Rebate สัญญาลักษณะนี้มักจะมีระยะเวลาที่นานกว่าสัญญาการประหยัดพลังงานทั้งสองแบบก่อนหน้านี้ การประหยัดพลังงานจะมีมากกว่าเพราะว่า ESCO ต้องลงทุนและดูแลระบบ พร้อมทั้งแบกรับความเสี่ยงและค่าใช้จ่ายที่ได้ลงทุนให้ก่อน

ESCO ที่ลงทุนให้กับผู้รับบริการทั้งภาคเอกชนหรือภาครัฐ โดยผู้รับบริการไม่ต้องลงทุนไม่มีความเสี่ยงมีแต่กไร ถ้าหากภาครัฐหรือองค์การบริหารส่วนท้องถิ่นสามารถทำสัญญาโดยตรงกับ ESCO ที่ลงทุนให้กับผู้รับบริการจะเป็นอีกทางหนึ่งในการอนุรักษ์พลังงานและเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานได้อย่างไม่ต้องรองบประมาณ จะเป็นผลดีต่อเศรษฐกิจระดับมหภาค ลดการนำเข้าก๊าซธรรมชาติ ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก และนำไปสู่ความมั่นคงทั้งทางเศรษฐกิจ พลังงานและสิ่งแวดล้อม

อนึ่ง บริษัทจัดการพลังงาน หรือ Energy ServiceCompany (ESCO) เป็นธุรกิจที่มีวัตถุประสงค์ในการอนุรักษ์พลังงานและเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานโดยใช้อุปกรณ์ประหยัดพลังงาน เช่น หลอด LED แอร์อินเวอร์เตอร์ รวมทั้งพลังงานทดแทน Solar Rooftop โดยจะให้บริการครบวงจรให้คำ ปรึกษา เสนอโครงการ บริหารโครงการในรูปแบบการรับประกันผลประหยัดหรือแบ่งปันผลประหยัด โดยเฉพาะ ESCO ที่ลงทุนให้กับผู้รับบริการ หากสามารถทำสัญญาโดยตรงภาครัฐจะเป็นอีกทางหนึ่งในการเพิ่มประสิทธิภาพการใช้พลังงานได้อย่างมหาศาลแบบไม่ต้องรองบประมาณ

ต้องยอมรับว่า หนึ่งในแหล่งปล่อยคาร์บอนที่ใหญ่ที่สุดทั่วโลกคือ การผลิตและการใช้พลังงาน แต่การลดการใช้พลังงาน การปรับปรุงประสิทธิภาพการใช้พลังงาน รวมทั้งการใช้พลังงานทดแทนซึ่งเป็นพลังงานสะอาดจะลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกลดโลกร้อน สร้างความมั่นคงด้านสิ่งแวดล้อม เช่น หากเปลี่ยนมาใช้หลอดไฟถนน LED ทั่วประเทศจะประหยัดไฟฟ้าได้ 3,285 เมกะวัตต์ต่อปี ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก 1,369 ล้านกิโลกรัมและถ้าหากมีการติดตั้ง Solar Rooftop 1,000 เมกะวัตต์จะสามารถผลิตไฟฟ้าได้ประมาณปีละ 1,650 เมกะวัตต์ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจกลงได้ 825,000 กิโลกรัม

ด้วยภาวะที่โลกร้อนขึ้นทุกวัน จึงต้องรณรงค์ให้ทุกภาคส่วน ทั้งภาครัฐ เอกชนและประชาชนทั่วไปช่วยกันลดการใช้พลังงาน หรือการใช้พลังงานทดแทน โดยการใช้วัสดุอุปกรณ์ที่มี ประสิทธิภาพ กินไฟน้อยกว่า ให้ประสิทธิภาพดีกว่า ลดการปล่อยก๊าซเรือนกระจก เฉกเช่นเดียวกับธุรกิจของบริษัท บิ๊กไพศาล จำกัด ซึ่งเป็นบริษัทจัดการพลังงานที่ดำเนินธุรกิจเกี่ยวกับการอนุรักษ์พลังงานแบบครบวงจร

บริษัท บิ๊กไพศาล โปรเจค จำกัด  ตัวอย่างผู้ประกอบธุรกิจจําหน่ายอุปกรณ์ไฟฟ้า IT และวัสดุก่อสร้างครบวงจร ผู้ให้บริการบริหารจัดการด้านพลังงานไทย หรือ ESCO ไทย ผู้คิดค้นนวัตกรรม “Kitting Box” ซึ่งเป็นระบบ Supply Chain Management ให้กับกลุ่มผู้รับเหมา และผู้พัฒนาอสังหาริมทรัพย์ช้ันนําของ ไทยที่ตอบสนองเรื่องความรวดเร็ว ควบคุมต้นทุน ลดการสูญเสีย สินค้ามีคุณภาพมาตรฐาน และต่อยอดเป็นนวัตกรรมบ้านอัจฉริยะ ขยายธุรกิจFurniture Built-in พร้อมวางระบบ Network เพื่อรองรับอุปกรณ์ Smart Home, Solar Cell, EV Charger อีกทั้งยังวางระบบ Data Center ซึ่งเป็นรากฐานของธุรกิจ ขนาดเล็กไปถึงธุรกิจขนาดใหญ่ ให้บริการในการแนะนำติดตั้งอุปกรณ์หรือเครื่องจักรเพื่อที่จะสามารถประหยัดพลังงานลงได้ด้วยประสบการณ์มากกว่า 15 ปี 

ที่มา :

https://www.thaiesco.org/thai/info_classify.aspx

https://www.thaiesco.org/file/download/23/E-new_ESCO_No.1_low_res.pdf

https://shorturl.asia/v2UQT สมาคมจัดการพลังงานไทย

https://www.thaiesco.org/file/download/23/E-new_ESCO_No.1_low_res.pdf

https://www.big-electric.com/

https://shorturl.asia/qmjAa สมาคมจัดการพลังงานไทย

https://www.big-electric.com/kitting-box/

https://www.youtube.com/watch?v=fZE8tPqBS5I

https://aeitfthai.org/wp-content/uploads/2020/08/AE-Mag-59-E.pdf