ศึกษาสิงคโปร์พัฒนาทักษะ Gig Economy Workers สตาร์ทอัพมองเห็นเป็นโอกาสสร้างแรงงานดิจิทัลสัญชาติไทย

โอกาสสำหรับสตาร์ทอัพไทย! Bangkok Bank SME ชวนศึกษา Forward Singapore Roadmap แผนงานเชิงวิสัยทัศน์ประเทศสิงคโปร์เพื่อพัฒนาผู้ประกอบอาชีพอิสระ (Gig  Workers) เพื่อที่ Start Up บ้านเราซึ่งกำลังพัฒนาเทคโนโลยี อินโนเวชันต่างๆ อาจเบนธุรกิจมาสร้างรายได้โดยการพัฒนาบุคลากรในประเทศ ร่วมมือกับภาครัฐ - เอกชน ในการพัฒนาทักษะด้านดิจิทัลแก่แรงงาน Gig Economy Workers ผลิตบุคลากรที่เชี่ยวชาญด้านดิจิทัล ประสบความสำเร็จในการระดับขีดความสามารถและศักยภาพในการแข่งขันทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับโลก

สิ่งที่ทำให้ Gig Economy กลายมาเป็นเทรนด์ใหม่ ที่กำลังได้รับความนิยมมากขึ้น เพราะสามารถตอบโจทย์ไลฟ์สไตล์ของคนในยุคใหม่ได้เป็นอย่างมาก เนื่องจากปัจจุบันคนส่วนใหญ่ต้องการความยืดหยุ่น และความเป็นอิสระจากการทำงานมากขึ้น บางคนต้องการทำงานที่หลากหลาย

เพราะไม่อยากยึดติดกับการทำงานแบบนั่งโต๊ะ จึงทำให้หลายคนหันมาสนใจการทำงานแบบนี้กันมากขึ้น และการทำงานแบบ Gig เป็นเหมือน แนวคิดเศรษฐกิจแบ่งปัน (Sharing Economy) นั่นก็คือ การทำงานที่ใช้การแบ่งปัน และความร่วมมือมาทำให้เกิดประโยชน์ต่อทุกฝ่าย ไม่ว่าจะเป็น ผู้สร้างแพลตฟอร์ม ผู้ใช้บริการ ผู้ให้บริการ ก็สามารถได้รับผลประโยชน์แบบ Win-Win ได้หมด

สำหรับการเติบโตของระบบเศรษฐกิจแบบ Gig ภายในประเทศไทยก็กำลังเติบโตไปในเชิงบวกอย่างมากในตลอดช่วง 10 ปีที่ผ่านมาเนื่องจากการเปิดตัวเว็บไซต์และแพลตฟอร์มที่เป็นมิตรกับฟรีแลนซ์และพนักงานพาร์ทไทม์เพิ่มมากยิ่งขึ้น ซึ่งหากให้ยกตัวอย่างที่เห็นภาพง่าย ๆ นั่นคือ ไรเดอร์ คนงานก่อสร้าง ลูกจ้างรายวัน กราฟิกฟรีแลนซ์ นักเขียนออนไลน์ เป็นต้น

จากการประกาศวิสัยทัศน์ Forward Singapore ขับเคลื่อนประเทศสู่อนาคต คณะนักวิจัยจาก Institute of Policy Studies มหาวิทยาลัยแห่งชาติสิงคโปร์ (NUS) ได้ต่อยอดวิสัยทัศน์ดังกล่าว โดยวิจัยเรื่องความจำเป็นของการพัฒนาทักษะด้านดิจิทัลแก่ผู้มีอาชีพอิสระ (Gig Economy Workers or Own-account Workers) โดย Forward Singapore Roadmap คือแผนงานเชิงวิสัยทัศน์ 1 ปี ที่รัฐบาลสิงคโปร์ และภาคส่วนต่าง ๆ จัดทำขึ้นเพื่อร่วมกันขับเคลื่อนประเทศ

โดยมีประเด็นที่สำคัญต่อการส่งเสริมคนชาติสิงคโปร์ที่ประกอบอาชีพอิสระ ได้แก่..

1. Empower คือ การเสริมสร้างพลังแก่ชาวสิงคโปร์ในด้านเศรษฐกิจและการประกอบอาชีพ

2. Equip คือ การจัดเตรียมความพร้อมด้านการศึกษาและการเรียนรู้ตลอดชีวิตแก่ชาวสิงคโปร์

จากรายงานสถิติของกระทรวงแรงงานสิงคโปร์ (MOM) พบว่าจำนวนผู้ประกอบอาชีพอิสระในสิงคโปร์เพิ่มขึ้นอย่างต่อเนื่อง ตั้งแต่ปี 2561 จนถึงปัจจุบัน และคิดเป็นประมาณ 1 ใน 10 ของแรงงานในท้องถิ่น ทั้งนี้ สถานการณ์ที่ทั่วโลกกำลังเผชิญกับวิกฤตราคาพลังงานและการชะลอตัวของเศรษฐกิจสะท้อนให้เห็นถึงความไม่ปลอดภัยและความเปราะบางของกลุ่มผู้ประกอบอาชีพอิสระ โดยเฉพาะพนักงานส่งของและพนักงานขับรถโดยสารส่วนบุคคล

อาทิ Grab (คิดเป็น 1 ใน 3 ของผู้ประกอบอาชีพอิสระในสิงคโปร์) ที่ต้องเผชิญกับการขาดความมั่นคงทั้งด้านกายภาพและด้านการเงิน โดยผู้ประกอบอาชีพอิสระแบบ Gig Economy เป็นตัวอย่างของการเปลี่ยนแปลงพฤติกรรมของผู้คนหรือแรงงานในประเทศหรือเมืองที่มีเศรษฐกิจขั้นสูง สำหรับสิงคโปร์ ได้กำหนดแผน Research, Innovation and Enterprise (RIE 2025) เพื่อเป็นแผนแม่บทในการนำเทคโนโลยีและนวัตกรรมมาขับเคลื่อนประเทศ เมื่อวันที่ 23 สิงหาคม 2565

นาง Josephine Teo รัฐมนตรีว่าการกระทรวงการสื่อสารและสารสนเทศ (MCI) สิงคโปร์ ได้กล่าวในงาน Business China ว่าสิงคโปร์ได้ลงทุนในแผน RIE ไปแล้ว 25,000 ล้านดอลลาร์สิงคโปร์ โดยในช่วงต่อไปจะเน้นด้าน 

นอกจากกลุ่มคนทำงานอิสระแล้ว รัฐบาลสิงคโปร์วางแผนที่จะจ้างผู้ทุพพลภาพวัยทำงาน (Working-Age Persons With Disabilities - PWDs) ร้อยละ 40 ภายในปี 2573 (เพิ่มขึ้นจากประมาณร้อยละ 30 ในปี 2563 – 2564) แผนแม่บท Enabling Master Plan 2030 (EMP 2030) ยังกำหนดข้อริเริ่มสำหรับนายจ้างที่จะช่วยขับเคลื่อนประเทศไปสู่เป้าหมายดังกล่าวในอีก 8 ปีข้างหน้า เช่น ออกแบบรูปแบบการจ้างงานทางเลือกสำหรับผู้ทุพพลภาพ เช่น งานขนาดเล็กหรืองานชั่วคราวที่สามารถช่วยกระจายงานให้ผู้คนในวงกว้างมากขึ้น โดยมีเป้าหมายอัตราการจ้างงานที่ร้อยละ 40 หรือการจ้างงาน PWDs ประมาณ 10,000 ราย

Gig Economy เป็นรูปแบบของอุตสาหกรรมเกิดใหม่ที่พบได้ทั่วโลก ซึ่งก่อให้เกิดอุปสงค์ต่อแรงงานในกลุ่มอาชีพอิสระมากขึ้น โดยดัชนี The Online Labour Index ของมหาวิทยาลัย Oxford ชี้ให้เห็นถึงความต้องการ Gig Workers ที่มีทักษะสูงในด้านการพัฒนาซอฟต์แวร์และเทคโนโลยี การสร้างสรรค์และมัลติมีเดีย การป้อนข้อมูลและธุรการ การเขียนและการแปล การสนับสนุนการขายและการตลาด และบริการระดับมืออาชีพ เช่น บริการทางการเงิน

ปัจจุบัน แม้ว่าภาคการพัฒนาซอฟต์แวร์และเทคโนโลยีจะเป็นกลุ่มที่มีส่วนแบ่งมากที่สุดคิดเป็นร้อยละ 35 อย่างไรก็ตาม ตั้งแต่ช่วงก่อนโควิด19 ความต้องการแรงงานด้านธุรการและการป้อนข้อมูล ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 19 มีจำนวนสูงขึ้น และสูงกว่างานอิสระในด้านอื่นๆ เนื่องจากนายจ้างสามารถว่าจ้างคนงานให้ทำงานจากที่ใดก็ได้ ในอัตราค่าจ้างที่แข่งขันได้ทั่วโลก

ทั้งนี้ การเติบโตของงานอิสระหรืองานชั่วคราวในสิงคโปร์ สอดคล้องกับกระแสการเติบโตของงานอิสระทั่วโลก ซึ่ง NUS วิเคราะห์ว่า ผู้ประกอบอาชีพอิสระในทุกระดับจำเป็นต้องพัฒนาทักษะที่สำคัญ โดยเฉพาะทักษะด้านดิจิทัล เพื่อยกระดับขีดความสามารถ และศักยภาพในการแข่งขันทั้งในระดับท้องถิ่นและระดับโลก

ปัจจุบันกลุ่มคนทำงานอิสระในเมืองไทยจำเป็นต้องมีความเชี่ยวชาญด้านเทคนิค เช่น การออกแบบดิจิทัล ควบคู่ไปกับการปรับปรุงความรู้ความเข้าใจเกี่ยวกับการทำงานอิสระ (Gig Literacies) เช่น 

1. ทักษะในการสร้างบัญชีประวัติบุคคล โดยเน้นด้านอาชีพและประสบการณ์ทำงานออนไลน์บนเว็บไซต์ LinkedIn หรือเครือข่ายโซเชียลมีเดียอื่นๆ 

2. การรักษาสมดุลชีวิตและการทำงาน โดยใช้เครื่องมือเพิ่มประสิทธิภาพการทำงานดิจิทัล 

3. การจัดการความสัมพันธ์กับนายจ้างและเพื่อนร่วมงาน ทั้งในแบบออนไลน์และออฟไลน์

1. ทักษะขั้นพื้นฐาน ทักษะดิจิทัลขั้นพื้นฐานและทักษะตามบริบทโดยเน้นที่งานง่าย ๆ ที่นำเครื่องมือดิจิทัลมาประยุกต์ใช้ เช่น การใช้ฮาร์ดแวร์และซอฟต์แวร์ดิจิทัลขั้นพื้นฐาน รวมถึงทักษะการสื่อสาร

2. ทักษะระดับกลาง ทักษะการใช้เครื่องมือขั้นสูงเพื่อทำงานที่ซับซ้อนขึ้น เช่น การวาดภาพดิจิทัลและการสร้างเนื้อหาดิจิทัล รวมทั้งทักษะที่เกี่ยวข้องกับการหางานหรือตอบรับงานบนแพลตฟอร์มดิจิทัล เช่น Grab และ Upwork

3. ทักษะเฉพาะ คือ ทักษะขั้นสูงที่ต้องอาศัยความชำนาญเฉพาะด้านใน 6 สาขาสำคัญ ได้แก่

1) ซอฟต์แวร์และการพัฒนา

2) ธุรกิจและการบริหาร

3) บริการระดับมืออาชีพ

4) วิทยาศาสตร์ และวิศวกรรม

5) การสร้างสรรค์และมัลติมีเดีย

และ 6) การขนส่งและจัดส่ง

ทักษะเฉพาะต้องอาศัยความชำนาญเฉพาะด้าน คือโอกาสของสตาร์ทอัพซึ่งมีเทคโนโลยี หรืออินโนเวชันต่าง ๆ อาจเบนธุรกิจมาสร้างรายได้โดยการพัฒนาบุคลากรในประเทศ สู่การเป็นพาร์ทเนอร์กับภาครัฐหรือเอกชน ในการพัฒนาทักษะด้านดิจิทัลเฉพาะด้านให้กับ Gig  Workers ผลิตบุคลากรที่เชี่ยวชาญด้านดิจิทัล เช่นเป็นเทรนเนอร์สอนทักษะการใช้เครื่องมือทั้งพื้นฐาน - ขั้นสูง ทักษะเฉพาะด้าน ไปจนถึงทักษะสำคัญอื่น ๆ เช่น

1. ด้านการบริหาร/ธุรกิจ/การตลาด

2. ทักษะการพัฒนาตนเอง

3. ภาษา

4. การขายสินค้าออนไลน์

5 คอมพิวเตอร์และโปรแกรม

เพื่อเป็นอีกหนึ่งช่องทางสร้างรายได้ทำให้องค์กรเป็นที่รู้จัก ได้รับการยอมรับในระดับสากล ประสบความสำเร็จเติบโตอย่างมั่นคงในยุคพฤติกรรมการทำงานของผู้คนที่เปลี่ยนแปลงไป 

สำหรับภาคธุรกิจสตาร์ทอัพ ผู้ประกอบการและ SME ไทย รายใดสนใจเพิ่มความสามารถ หรืออยากร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการผลิตบุคลากรดิจิทัล สามารถติดต่อประสานงานเพื่อเป็นพาร์ทเนอร์

อาทิเช่น นโยบาย “ดีพร้อมแคร์ : DIPROM CARE” กรมส่งเสริมอุตสาหกรรมที่ต้องการเพื่อยกระดับ SME ไทย

สำนักงานพัฒนาธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ (ETDA) ที่พร้อมให้คำปรึกษาด้านการทำธุรกรรมทางอิเล็กทรอนิกส์ ด้านการสร้างนวัตกรรมหรือบริการด้านดิจิทัล และด้านการพัฒนาทักษะดิจิทัล

ศูนย์พัฒนาและรับรองทักษะดิจิทัลสากล มหาวิทยาลัยเกษตรศาสตร์ ศรีราชา เปิดให้คำปรึกษาการพัฒนาทักษะความสามารถด้านดิจิทัลในองค์กร หรือกำลังคนด้านดิจิทัล และจัดอบรมฝึกทักษะด้านต่าง ๆ เพื่อให้ผู้เข้ารับการอบรมพร้อมสำหรับการทดสอบสมรรถนะดิจิทัล รวมถึงการจัดสอบ และการออกใบรับรองตามมาตรฐาน ICDL

สถาบันพัฒนาและทดสอบทักษะด้านดิจิทัล องค์กรรับรองทักษะของคนทำงานว่ามีคุณภาพภายใต้การรับรองมาตรฐานเดียวก็คือ ICDL Standard โดย ICDL คือ มาตรฐานทักษะความเข้าใจและใช้เทคโนโลยีดิจิทัลที่ได้รับการรับรองจากทั่วโลก มีการนำไปใช้อย่างกว้างขวางในกว่า 150 ประเทศ แปลเป็นภาษาต่าง ๆ 41 ภาษา

สำนักงานคณะกรรมการดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคมแห่งชาติ (สดช.) กระทรวงดิจิทัลเพื่อเศรษฐกิจและสังคม ได้มีการจัดทำ “กรอบสมรรถนะด้านดิจิทัลสำหรับพลเมืองไทย” เพื่อกำหนดทิศทางการดำเนินงาน กิจกรรม หรือโครงการให้เกิดการบูรณาการเชื่อมโยงข้าม หน่วยงานทั้งภาครัฐ ภาคเอกชน และภาคประชาชน การจัดเก็บข้อมูลฐาน (Baseline) ด้านการเข้าใจดิจิทัล ของประเทศ เพื่อเป็นข้อมูลประกอบการวางแผนและกำหนดทิศทางในการพัฒนาความรู้ ทักษะ และคุณลักษณะทางด้านดิจิทัลแก่ประชาชนได้อย่างเหมาะสม การกำหนดมาตรการพัฒนาให้เกิดการเข้าใจดิจิทัลที่เหมาะสม และทั่วถึงสำหรับประชาชนไทยทุกกลุ่ม

แหล่งอ้างอิง : สถานเอกอัครราชทูต ณ สิงคโปร์, ประชาชาติธุรกิจ, สำนักงานส่งเสริมวิสาหกิจขนาดกลางและขนาดย่อม(สสว.) 

https://www.straitstimes.com/opinion/different-gigs-different-digital-skills 

https://www.straitstimes.com/singapore/singapore-aims-to-have-40-per-cent-of-working-age-persons-with-disabilities-employed-by-2030 

https://www.straitstimes.com/singapore/lawrence-wong-launches-forward-spore-to-set-out-roadmap-for-a-society-that-benefits-many-not-a-few 

https://www.businesstimes.com.sg/government-economy/forward-singapore-roadmap-to-engage-singaporeans-through-6-pillars-lawrence-wong 

https://globthailand.com/singapore-310822/ 

https://workpointtoday.com/gig-economy-freelance/ 

https://www.bot.or.th/Thai/ResearchAndPublications/articles/Pages/Article_1Mar2022.aspx 

https://www.sme.go.th/upload/mod_download/download-20220601144751.pdf 

https://www.weforum.org/agenda/2021/05/what-gig-economy-workers/?fbclid=IwAR3ny-JKT00P-Bluv6uvNVzdyFZTRSd4j_tyMYUGdxu5S-NWlhZ-OtuUlzA 

https://api.dtn.go.th/files/v3/5cff75861ac9ee073b7bfb5c/download 

https://icdlthailand.org/icdl-for-asia/